Chỉ số CA 72-4 là gì? Những thông tin quan trọng bạn cần biết

Việc hiểu rõ ý nghĩa chỉ số CA 72-4 giúp người bệnh chủ động hơn trong quá trình tầm soát, đánh giá nguy cơ và theo dõi đáp ứng điều trị. Tìm hiểu ngay về chỉ số này trong bài viết sau đây!

1. Chỉ số CA 72-4 là gì?

CA 72-4 là một loại dấu ấn sinh học được tìm thấy trên bề mặt nhiều tế bào ung thư biểu mô tuyến như ung thư dạ dày, trực tràng, buồng trứng, vú, tụy và phổi. Kháng thể kháng trực tiếp CA 72-4 có tác dụng ức chế ung thư buồng trứng và ung thư tuyến tiền liệt.

2. Chỉ số CA 72-4 tăng cao khi nào?

Nồng độ CA 72-4 trong máu có thể tăng trong các trường hợp sau:

• Ung thư đường tiêu hóa: Ung thư tuyến tụy, đại trực tràng và ung thư dạ dày.
• Ung thư khác: ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung, ung thư phổi và vú.
• Bệnh tiêu hóa lành tính: Viêm loét dạ dày, polyp dạ dày và viêm teo dạ dày, xơ gan, viêm tụy.
• Bệnh lý khác: viêm phổi, u nang buồng trứng.
• Nhiễm vi khuẩn H. pylori - nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày - tá tràng và góp phần thúc đẩy quá trình hình thành ung thư.
• Nồng độ CEA tăng cao trong máu
• Ảnh hưởng của thuốc (Colchicin)

CA 72-4 tăng cao không đồng nghĩa chắc chắn với ung thư, nhưng là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang có sự thay đổi cần được kiểm tra kỹ hơn bằng thăm khám và các xét nghiệm bổ sung.

Nồng độ CA 72-4 trong máu có thể tăng trong nhiều trường hợp

3. Ý nghĩa của chỉ số CA 72-4 trong máu

Chỉ số CA 72-4 có giá trị quan trọng đối với nhiều bệnh lý. Đặc biệt, dù có độ nhạy thấp, Ngoài ra, chỉ số này còn có khả năng phân biệt giữa bệnh ác tính và bệnh lành tính, với độ đặc hiệu lên đến 95%.

Cụ thể, ý nghĩa của chỉ số CA 72-4:

• Phát hiện sớm ở nhóm nguy cơ cao: Ở những người có tiền sử bệnh dạ dày kéo dài, nhiễm H. pylori hoặc có yếu tố di truyền, CA 72-4 góp phần nhận diện sớm những thay đổi bất thường. Dù không dùng để tầm soát đại trà, chỉ số này giúp phát hiện sớm hơn ở nhóm dễ mắc ung thư dạ dày hoặc buồng trứng.
• Hỗ trợ chẩn đoán ung thư: Khi CA 72-4 tăng kèm với triệu chứng lâm sàng hoặc hình ảnh nghi ngờ, xét nghiệm giúp củng cố định hướng chẩn đoán. Tuy nhiên, để tăng độ chính xác, bác sĩ thường kết hợp CA 72-4 với các dấu ấn khác như CEA hay CA19-9.
• Đánh giá giai đoạn và tiên lượng bệnh: Nồng độ CA 72-4 có xu hướng tăng nhiều hơn khi khối u phát triển sâu vào thành cơ quan, lan đến hạch hoặc xuất hiện di căn xa. Sự biến động này giúp bác sĩ nhận biết đánh giá giai đoạn của bệnh và ước lượng tiên lượng dài hạn, đặc biệt đối với ung thư dạ dày.
• Theo dõi hiệu quả điều trị: Trong quá trình điều trị, CA 72-4 được dùng để đánh giá đáp ứng điều trị. Nếu nồng độ giảm dần theo thời gian, điều đó cho thấy phương pháp điều trị đang phát huy hiệu quả. Ngược lại, CA 72-4 đứng yên hoặc tăng có thể phản ánh khối u không đáp ứng hoặc đang tiến triển.
• Phát hiện tái phát sau điều trị: CA 72-4 là một dấu hiệu độc lập có thể được sử dụng để tiên lượng và đánh giá tình trạng tái phát ở ung thư dạ dày.

Tuy nhiên, chỉ số CA 72-4 không đủ tiêu chuẩn làm công cụ sàng lọc ung thư thường quy. Chỉ số này thường được chỉ định chung với hai chỉ số CEA và CA 19-9 để tối ưu hóa việc đánh giá mức độ lan rộng, theo dõi tiến triển bệnh và dự đoán khả năng tái phát, đặc biệt trong ung thư dạ dày và đại trực tràng.

Chỉ số CA 72-4 có giá trị quan trọng đối với nhiều bệnh lý và hỗ trợ phân biệt bệnh lành tính - ác tính.

4. Ứng dụng nổi bật của chỉ số CA 72-4 trong từng loại ung thư

Chỉ số CA 72-4 có ứng dụng trong nhiều loại ung thư phổ biến như sau:

4.1. Ung thư dạ dày

CA 72-4 thường được coi là một trong những dấu hiệu đặc hiệu và nhạy cảm nhất để theo dõi ung thư dạ dày. Chỉ số này thường được ứng dụng trong:

• Theo dõi điều trị và tiến triển bệnh (thường kết hợp với các marker ung thư khác)
• Theo dõi tái phát
• Đánh giá tiên lượng bệnh.

4.2. Ung thư buồng trứng

Chỉ số CA 72-4 có độ nhạy cao hơn so với chỉ số CA 125 trong ung thư biểu mô buồng trứng dạng nhầy. Do đó, chỉ số này thường được kết hợp với CA 125 trong chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh lý này.

4.3. Ung thư đại trực tràng

Đối với ung thư đại trực tràng, CA 72-4 đặc biệt hữu ích trong theo dõi sau phẫu thuật. Nếu khối u được cắt bỏ hoàn toàn, chỉ số thường giảm về mức nền; ngược lại, việc duy trì ở mức cao hoặc tăng dần cho thấy khả năng còn sót tổn thương hoặc bệnh tái phát. Khi kết hợp với CEA, độ tin cậy trong đánh giá tái phát và theo dõi hậu phẫu được nâng cao hơn so với sử dụng chỉ số đơn lẻ.

Chỉ số CA 72-4 có ứng dụng trong nhiều loại ung thư phổ biến, đặc biệt là ung thư dạ dày

5. Chỉ số CA 72-4 cao bao nhiêu là nguy hiểm?

Ở người bình thường, nồng độ CA 72-4 trong máu duy trì ở mức 0 - 6,9U/ml. Mức > 6,9 U/ml được coi là cao. Chỉ số này còn có thể cao gấp nhiều lần ở người bệnh ung thư. Tuy nhiên, mức tăng bao nhiêu là “nguy hiểm” không thể đánh giá chỉ dựa vào một con số cụ thể. Bác sĩ sẽ xem xét sự thay đổi của chỉ số kết hợp với triệu chứng, hình ảnh học và các dấu ấn khối u khác để đưa ra kết luận chính xác.

6. Khi nào nên làm xét nghiệm chỉ số CA 72-4?

Xét nghiệm chỉ số CA 72-4 thường được chỉ định trong những trường hợp:

• Người bệnh đã được chẩn đoán ung thư dạ dày để đánh giá đáp ứng thuốc, đánh giá trước khi phẫu thuật, theo dõi sau phẫu thuật và kiểm tra ung thư tái phát.
• Người có triệu chứng nghi ngờ ung thư dạ dày.
• Đánh giá ung thư di căn ở người mắc ung thư dạ dày giai đoạn cuối.
• Kết hợp với các chỉ số khác như CEA, CA 125 trong chẩn đoán và theo dõi điều trị các bệnh ung thư khác.

CA 72-4 hiếm khi được sử dụng để sàng lọc ung thư dạ dày ở những người không có nguy cơ mắc bệnh.

Xét nghiệm chỉ số CA 72-4 thường được chỉ định trong theo dõi 

7. Giải đáp câu hỏi thường gặp liên quan đến chỉ số CA 72-4 (FAQ)

Giải đáp câu hỏi thường gặp liên quan đến chỉ số CA 72-4 sau đây:

7.1. CA 72-4 có liên quan đến di truyền hoặc yếu tố gia đình không?

Hiện chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy CA 72-4 chịu ảnh hưởng trực tiếp từ yếu tố di truyền hay tính chất gia đình.

7.2. Kết quả CA 72-4 có thể bị sai lệch khi đang mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính không?

Có khả năng kết quả CA 72-4 bị ảnh hưởng khi cơ thể đang có phản ứng viêm hoặc nhiễm trùng cấp tính. Một số tình trạng không phải ung thư vẫn có thể khiến chỉ số tăng nhẹ, dẫn tới khó phân biệt với các nguyên nhân khác. Vì vậy, nếu người bệnh đang sốt, viêm phổi, viêm đường tiêu hóa hoặc nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể yêu cầu trì hoãn xét nghiệm hoặc đánh giá lại sau khi triệu chứng ổn định hơn để đảm bảo tính chính xác.

Nguồn:

1. Ping-Jen Hu, 2019. Clinical Evaluation of CA 72-4 for Screening Gastric Cancer in a Healthy Population: A Multicenter Retrospective Study. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6562516/ 

2. F Guadagni, M Roselli, M Cosimelli, P Ferroni, A Spila, F Cavaliere, V Casaldi, G Wappner, M R Abbolito, J W Greiner, et al; 1995. CA 72-4 serum marker--a new tool in the management of carcinoma patients.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7874576/