CEA tăng trong trường hợp nào? Giải mã dấu hiệu cảnh báo ung thư sớm

CEA tăng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân lành tính khác. Tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây để hiểu rõ hơn về chỉ số này và theo dõi sức khỏe hiệu quả!

1. CEA tăng trong trường hợp nào?

Thông thường, nồng độ CEA tăng khi cơ thể xuất hiện các tổn thương ác tính, ung thư di căn hoặc tái phát, nhưng đôi khi cũng có thể do các bệnh lành tính. CEA là loại kháng nguyên xuất hiện ở màng tế bào, thường được sử dụng trong xét nghiệm máu để hỗ trợ phát hiện và theo dõi ung thư. Khi tế bào ung thư phát triển, một phần CEA sẽ được giải phóng vào máu và có thể phát hiện được thông qua xét nghiệm định lượng CEA.

Cụ thể về những trường hợp tăng CEA:

1.1. Mắc ung thư

CEA tăng cao nhất thường gặp ở bệnh nhân mắc ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng. Chỉ số này có giá trị chẩn đoán và theo dõi tốt nhất ở loại ung thư này. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy CEA cũng có thể tăng ở các loại ung thư khác như:

• Ung thư tuyến tụy
• Ung thư dạ dày
• Ung thư phổi không tế bào nhỏ
• Ung thư đường mật hoặc gan nguyên phát (ung thư biểu mô tế bào gan)
• Ung thư vú, ung thư tuyến giáp thể tủy, ung thư buồng trứng
• Một số u mô liên kết hiếm gặp

Về cơ chế, tế bào ung thư có khả năng tiết ra CEA trong quá trình tăng sinh và xâm lấn. Khi khối u càng lớn hoặc đã di căn, lượng CEA được giải phóng vào máu càng nhiều, khiến chỉ số xét nghiệm tăng cao hơn mức bình thường. Vì vậy, CEA thường được xem là dấu ấn chỉ điểm quan trọng trong theo dõi tiến triển và đáp ứng điều trị ung thư.

Nồng độ CEA tăng khi cơ thể xuất hiện các tổn thương ác tính, ung thư di căn hoặc tái phát

1.2. Ung thư di căn hoặc tái phát

Nồng độ CEA tăng cao không chỉ xuất hiện ở giai đoạn đầu của bệnh mà còn đặc biệt rõ rệt khi ung thư di căn hoặc tái phát.

Ung thư di căn

Kháng nguyên CEA có thể được phát hiện không chỉ trong máu mà còn trong các dịch cơ thể khác, phản ánh mức độ lan rộng của tế bào ung thư:

• CEA tăng trong dịch màng phổi: gợi ý khối u đã lan đến phổi hoặc màng phổi.
• CEA tăng trong dịch màng bụng (dịch phúc mạc): thường liên quan đến di căn phúc mạc, điển hình ở bệnh nhân ung thư đại tràng, dạ dày hoặc buồng trứng.
• CEA tăng trong dịch não tủy: cho thấy khả năng xâm lấn hệ thần kinh trung ương, gặp ở một số trường hợp ung thư tiến triển giai đoạn muộn.

Ung thư tái phát

Sau phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn khối u, nồng độ CEA thường giảm dần và trở về mức bình thường trong khoảng 4 – 6 tuần. Tuy nhiên, nếu sau giai đoạn này CEA lại tăng trở lại liên tục trong ít nhất 2 tháng, đó là dấu hiệu ung thư đang tái phát.

1.3. Các bệnh lành tính

Không phải trường hợp nào CEA tăng cũng đồng nghĩa với ung thư. Có nhiều nguyên nhân lành tính có thể khiến chỉ số này tăng nhẹ, bao gồm:

• Viêm loét đại tràng, polyp trực tràng, bệnh Crohn
• Viêm tụy do rượu hoặc viêm tụy mạn tính
• Viêm loét dạ dày – tá tràng
• Viêm gan mạn, xơ gan, tổn thương gan do thuốc hoặc hóa trị
• Bệnh vú lành tính, suy giáp
• Nhiễm trùng phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)

1.4. Hút thuốc lá

Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng CEA ở người khỏe mạnh. Nicotin và các chất độc hại trong khói thuốc có thể kích thích tế bào biểu mô tiết CEA nhiều hơn bình thường.

• Ở người không hút thuốc, CEA thường < 2,5 µg/L.
• Ở người hút thuốc thường xuyên, ngưỡng bình thường có thể lên đến 5 µg/L.

Điều này lý giải vì sao bác sĩ luôn hỏi về thói quen hút thuốc trước khi chỉ định hoặc đọc kết quả xét nghiệm. Nếu bệnh nhân đang hút thuốc, cần ngừng ít nhất vài ngày trước khi xét nghiệm để giảm nguy cơ sai lệch và dương tính giả.

Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng CEA ở người khỏe mạnh

2. Mức tăng CEA phản ánh điều gì?

Giá trị CEA trong máu có thể cung cấp nhiều thông tin quan trọng về tình trạng sức khỏe và tiến triển bệnh lý:

CEA bình thường:

• Người không hút thuốc: < 2,5 ng/mL
• Người hút thuốc: < 5 ng/mL

CEA tăng nhẹ (5 – 10 ng/mL):
Có thể gặp trong bệnh lành tính hoặc ung thư ở giai đoạn khu trú, khả năng tái phát thấp và tiên lượng tương đối tốt.

CEA tăng vừa (10 – 20 ng/mL):
Nồng độ CEA ở mức này thường gợi ý khả năng tái phát cao, tiên lượng kém hơn nhưng vẫn có khả năng kiểm soát tốt nếu phát hiện và can thiệp kịp thời.

CEA tăng cao (> 20 ng/mL):
Khi CEA vượt quá 20 ng/mL, đây là tín hiệu cảnh báo nghiêm trọng, thường gặp trong các trường hợp ung thư tiến triển hoặc di căn, đặc biệt ở ung thư đại tràng, ung thư vú. Nồng độ càng cao, nguy cơ di căn càng lớn và tiên lượng càng xấu. Tuy nhiên, vẫn cần lưu ý rằng một số bệnh nhân ung thư có thể không tăng CEA rõ rệt, tùy theo đặc điểm khối u và khả năng hình thành kháng nguyên.

Giá trị CEA trong máu có thể cung cấp nhiều thông tin quan trọng về tình trạng sức khỏe và tiến triển bệnh lý

3. Làm thế nào phân biệt CEA tăng do ung thư hay không?

Việc CEA tăng trong xét nghiệm không đồng nghĩa chắc chắn là ung thư, mà cần được đánh giá tổng hợp trên nhiều yếu tố:

• Xu hướng tăng theo thời gian của chỉ số CEA qua các lần xét nghiệm: CEA tăng dần, đặc biệt sau điều trị ung thư có thể gợi ý tái phát hoặc di căn. gược lại, CEA ổn định hoặc giảm dần thường liên quan đến bệnh lành tính hoặc đáp ứng điều trị tốt.
• Kết hợp với hình ảnh chẩn đoán, triệu chứng, tiền sử bệnh: Siêu âm, CT scan, MRI, PET/CT giúp xác định vị trí và kích thước tổn thương nghi ngờ. Sự kết hợp giữa CEA và các dấu ấn khối u khác sẽ giúp tăng độ chính xác khi đánh giá tình trạng bệnh.
• Dựa trên triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh: Biểu hiện của người bệnh cũng là cơ sở quan trọng giúp bác sĩ phân biệt CEA tăng do ung thư hay do các nguyên nhân khác.

Lưu ý quan trọng: Xét nghiệm CEA âm tính không có nghĩa là loại trừ hoàn toàn ung thư. Do đó, người bệnh không nên tự diễn giải kết quả chỉ số CEA mà phải được tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa ung bướu để xác định nguyên nhân chính xác và hướng xử trí phù hợp.

Xét nghiệm CEA âm tính không có nghĩa là loại trừ hoàn toàn ung thư

Trung tâm Y khoa NeoMedic - địa chỉ tầm soát ung thư uy tín tại Hà Nội

Theo dõi chỉ số CEA cần được thực hiện tại các cơ sở y khoa uy tín có hệ thống xét nghiệm đạt chuẩn và bác sĩ chuyên khoa ung bướu tư vấn trực tiếp.

Trung tâm Y khoa NeoMedic là địa chỉ tin cậy được nhiều người lựa chọn trong việc tầm soát và tư vấn điều trị các bệnh lý ung thư. Tại NeoMedic, khách hàng được:

• Xét nghiệm marker ung thư nhanh chóng, trả kết quả nhanh.
• Được bác sĩ giải thích chi tiết ý nghĩa kết quả và hướng theo dõi phù hợp.
• Tư vấn các gói tầm soát ung thư tổng quát, chuyên sâu theo độ tuổi và yếu tố nguy cơ của từng khách hàng.

Liên hệ ngay hotline 0968 636 630 để được tư vấn cụ thể!

Trung tâm Y khoa NeoMedic là địa chỉ tin cậy trong tầm soát và tư vấn điều trị các bệnh lý ung thư

Hiểu rõ CEA tăng trong trường hợp nào giúp người bệnh chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe. Chỉ số này không chỉ phản ánh nguy cơ ung thư mà còn cảnh báo những bệnh lý lành tính khác. Hãy để bác sĩ NeoMedic đồng hành cùng bạn trong hành trình tầm soát và bảo vệ sức khỏe toàn diện nhé!

Nguồn:

1. Radiopaedia, 2025. Carcinoembryonic antigen. https://radiopaedia.org/articles/carcinoembryonic-antigen-1 

2. Vijaya L. Kankanala; Muhammad Zubair; Shiva Kumar R. Mukkamalla, 2024. Carcinoembryonic antigen. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK578172/