Phân loại BIRADS trong sàng lọc ung thư vú

Phân loại BIRADS nhằm mục đích chuẩn hóa việc chẩn đoán, tiên lượng nguy cơ ác tính giúp có thái độ xử trí thích hợp. Kết hợp siêu âm sau chụp X-quang tuyến vú luôn cần thiết trong các tổn thương khó thấy trên nền vú đặc dễ bị bỏ sót.

BIRADS là gì?

BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System) là bảng phân loại được đưa ra bởi hiệp hội điện quang Hoa Kỳ (ACR) nhằm mã hóa các tổn thương trên siêu âm, mammography, MRI vú theo mức độ nguy cơ ung thư. Từ đó giúp cho việc giao tiếp giữa bác sĩ chẩn đoán hình ảnh với bác sĩ khám bệnh và bệnh nhân được đơn giản, dễ dàng giúp cho việc quản lý tổn thương được tốt hơn. 

BI-RADS là hệ thống phân loại kết quả chụp Mammography theo điểm số từ 0 đến 5 như sau:

0 - Thông tin là chưa đủ để kết luận.

1 - Không có gì bất thường. Bạn nên tiếp tục kiểm tra định kỳ.

2 - Phát hiện u nang lành tính (là khối u nhưng không phải ung thư). Bạn nên tiếp tục kiểm tra định kỳ.

3 - Phát hiện bất thường nhưng chưa chắc là ung thư. Nên thực hiện chụp Mammography trong vòng 6 tháng tiếp theo.

4 - Phát hiện có yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư. Bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết để xác định.

5 - Phát hiện nguy cơ cao xảy ra ung thư. Bạn cần phải sinh thiết để xác định.

Tuyến vú là gì?

Tuyến vú được tạo nên từ nhiều tiểu thùy tuyến, mỗi tiểu thùy có một ống tiểu thùy, các ống này phân chia dần đến điểm cuối cùng là các tuyến sữa. Mỗi tiểu thùy có từ 3 - 100 tuyến sữa. Các thùy tuyến không phân bố đều mà tập trung ở 1⁄4 trên ngoài của vú. Đây là vùng chứa nhiều tổ chức tuyến vú hơn nên dễ xảy ra ung thư hơn.

Ung thư vú là một dạng ung thư ác tính. Một khối y có thể là lành tính (không gây ung thư) hoặc ác tính (gây ung thư). Phần lớn ung thư bắt đầu từ ống dẫn sữa, một phần nhỏ phát triển ở túi sữa hoặc các tiểu thùy.

Phân loại BIRADS trong siêu âm tuyến vú

Bảng phân loại BI-RADS gồm có 7 độ, từ 0-6, tương ứng với nguy cơ lành tính và nghi ngờ ác tính của từng tổn thương.

BI-RADS 0: Không đủ dữ kiện để kết luận tổn thương, cần làm thêm các thăm khám khác.

Chưa đầy đủ, cần đánh giá hình ảnh bổ sung và so sánh với các lần chụp mammography trước đó (hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác).

Ý nghĩa: điều này có nghĩa là bác sĩ X-quang có thể đã nhìn thấy một điểm bất thường có thể xảy ra, nhưng nó không rõ ràng và bạn sẽ cần thêm các xét nghiệm khác là chụp mammography thêm thế bổ sung khu trú hoặc phóng đại và/hoặc siêu âm vú. Điều này cũng có thể gợi ý rằng bác sĩ X-quang muốn so sánh hình chụp quang tuyến vú mới của bạn với hình chụp cũ hơn để xem tổn thương có những thay đổi theo thời gian hay không.

BI-RADS 1: Mô vú bình thường, không có tổn thương.

Ý nghĩa: đây là kết quả xét nghiệm bình thường. Vú của bạn trông giống nhau (đối xứng) không có khối u, tổn thương xáo trộn cấu trúc hoặc vi vôi hóa đáng ngờ. Trong trường hợp này, âm tính có nghĩa là không tìm thấy gì mới hoặc không có bất thường.

BI-RADS 2: Tổn thương lành tính hoàn toàn.

Ý nghĩa: đây cũng là kết quả xét nghiệm âm tính (không có dấu hiệu ung thư), nhưng bác sĩ X quang chọn mô tả tổn thương lành tính như vôi hóa lành tính, khối u lành hoặc hạch bạch huyết ở vú. Những thay đổi trên vú trước đó như sẹo sinh thiết được ghi nhận để giúp những bác sĩ khác sau này xem hình chụp mammography sẽ không hiểu sai kết quả lành tính trở thành tổn thương đáng nghi ngờ.

BI-RADS 3: Tổn thương nhiều khả năng lành tính( tỷ lệ ác tính< 2% ), cần theo dõi sau 6 tháng, 12 tháng và 24 tháng.

Ý nghĩa: khả năng tổn thương là ung thư rất thấp (không quá 2%). Nhưng vì nó không được chứng minh là lành tính, nên bạn nên cẩn thận hơn và kiểm tra xem tổn thương có thay đổi theo thời gian hay không.

Bạn sẽ cần theo dõi bằng hình ảnh lặp lại sau 6 đến 12 tháng và thường xuyên sau đó cho đến khi kết quả được biết là ổn định (thường ít nhất là 2 năm). Cách này giúp tránh sinh thiết không cần thiết, nhưng nếu tổn thương này thay đổi theo thời gian, nó vẫn cho phép chẩn đoán sớm.

BI-RADS 4: Tổn thương có khả năng ác tính, cần sinh thiết để làm rõ.(tỷ lệ ác tính từ 2%-95%, trong đó 4a: 2%-10%, 4b: 10-50%, 4c:50-95%)

Ý nghĩa: những tổn thương này không chắc chắn giống ung thư nhưng có thể là ung thư, có nhiều mức độ nghi ngờ, đề nghị sinh thiết. Tùy mức độ tổn thương có nguy cơ ác tính khác nhau:

BIRADS 4A: có khả năng mắc ung thư thấp (hơn 2% nhưng không quá 10%)

BIRADS 4B: có khả năng mắc ung thư vừa phải (hơn 10% nhưng không quá 50%)

BIRADS 4C: có khả năng mắc ung thư cao (hơn 50% nhưng dưới 95%), nhưng không cao bằng Loại 5.

BI-RADS 5: Tổn thương rất nghi ngờ ác tính, cần sinh thiết để làm rõ (tỷ lệ ác tính >95%).

Ý nghĩa: kết quả nghi ngờ ung thư và có khả năng cao (ít nhất 95%) là ung thư và bắt buộc có sinh thiết chẩn đoán và điều trị thích hợp.

BI-RADS 6: Tổn thương ác tính đã biết.

Bệnh ác tính đã được chứng minh bằng sinh thiết, cần thực hiện kế hoạch chẩn đoán và điều trị

Ý nghĩa: danh mục này chỉ được sử dụng cho các phát hiện trên chụp quang tuyến vú (hoặc siêu âm hoặc MRI) đã được chứng minh là ung thư bằng sinh thiết trước đó. Hình ảnh có thể được sử dụng theo cách này để xem ung thư đáp ứng với điều trị tốt như thế nào.

Chú ý: Các tổn thương BI-RADS 3, sau 24 tháng, nếu tổn thương không phát triển quá 20% (So sánh kích thước chiều đo lớn nhất của tổn thương) và hình thái tổn thương không thay đổi thì được chuyển về BI-RADS 2. Nếu sau các lần theo dõi, hình thái tổn thương thay đổi và/ hoặc kích thước chiều đo lớn nhất tăng>20%, tổn thương sẽ chuyển lên phân loại BIRADS 4, cần được sinh thiết làm rõ.

Những lưu ý khi nhận kết quả BIRADS 

• Có những tổn thương trong tuyến vú chỉ thấy đơn thuần trên 1 phương tiện hình ảnh hoặc siêu âm vú, hoặc Mammography, hoặc MRI vú.
• Phải đánh giá hình ảnh mô vú 2 bên dù có bệnh lý 1 bên vú (trên chụp Mammography hay siêu âm hay MRI vú) vì phần lớn mật độ mô vú không cân xứng trong cùng một vú hoặc 2 bên).
• Hình ảnh học tuyến vú quan trọng trong tầm soát, chẩn đoán nhưng vẫn là một phần hỗ trợ chẩn đoán chính xác cuối cùng của bệnh, kết hợp bác sĩ khám lâm sàng và giải phẫu bệnh.
• Đôi khi BIRADS 5 trên hình ảnh nghĩ là ác tính nhưng thực tế là lành tính (gọi là dương tính giả) của hình ảnh.
• Đôi khi BIRADS 0-1-2 trên hình ảnh nghĩa là tổn thương lành tính hoặc không thấy bất thường nhưng thực tế là bệnh ác tính (gọi là âm tính giả) của hình ảnh.
• Bác sĩ hình ảnh ghi nhận đánh giá chi tiết từng loại BIRADS trên từng tổn thương trong từng mô vú riêng biệt, xác định rõ tổn thương vị trí nào BIRADS mấy, thấy được trên thế nào,…
• Kết quả hình ảnh theo phân loại BIRADS chỉ có giá trị tại thời điểm chẩn đoán, trong thời gian tầm soát. Sau thời gian này bạn phải kiểm tra hình ảnh lại theo mục đích tầm soát hay chẩn đoán.
• Hình ảnh tuyến vú của lần kiểm tra trước đó rất có giá trị để theo dõi tiếp cho các lần khám sau đó, bạn nên giữ lại và mang theo đi tái khám, trong vòng 5 năm càng tốt.