Ung thư là bệnh gì? Các loại bệnh ung thư

Khái niệm

Ung thư là một tập hợp các bệnh lý. Bình thường, các tế bào trong cơ thể lớn lên, phân chia để hình thành tế bào mới và thay thế các tế bào cũ già đi hoặc bị tổn hại, chết đi. Trong quá trình điều hoà của cơ thể, một tế bào nhận được chỉ thị để chết và cơ thể có thể thay thế tế bào đó bằng một tế bào mới hoạt động tốt hơn. Tuy nhiên, do thiếu các yếu tố hướng dẫn để ngừng phân chia và chết đi, các tế bào ung thư sẽ tích tụ trong cơ thể, sử dụng oxy và chất dinh dưỡng vốn được dùng để nuôi dưỡng các tế bào khác. Trong bệnh ung thư, các tế bào già cũ tiếp tục phát triển, liên tục sản sinh các tế bào mới và những tế bào bình thường của cơ thể phân chia, nhân lên mất kiểm soát, xâm lấn, phá huỷ các mô xung quanh và có thể di căn đi xa. Việc nhân lên mất kiểm soát này sẽ tạo thành một khối bất thường hay còn gọi là khối u.

Trong bệnh ung thư, các tế bào già cũ tiếp tục phát triển

Trung tâm Y khoa NeoMedic  - Chuyên sâu về y khoa, chuyên gia, bác sĩ đầu ngành Ung bướu.

Ung thư di căn

Trong quá trình phát triển lớn lên, các tế bào ung thư thông qua hệ tuần hoàn hoặc hệ bạch huyết đi xa tới các vùng khác của cơ thể , hình thành khối u mới tách biệt hoàn toàn với khối u ban đầu, gọi là ung thư di căn. 

Do có khả năng xâm lấn ra xung quanh nên các khối u trong ung thư thường mang tính chất ác tính. Một số loại ung thư gây ra sự phát triển tế bào nhanh chóng, trong khi những loại khác làm cho các tế bào phát triển và phân chia với tốc độ chậm hơn. Khác với tính chất xâm lấn và hay tái phát của u ác tính, u lành tính không có khả năng xâm lấn và thường không tái phát. 

Tên gọi của các loại ung thư

• Ung thư thường được gọi tên theo cơ quan khởi phát khối u: ung thư vú phát sinh từ các tế bào ở vú; ung thư đại tràng phát sinh từ các tế bào ở đại tràng...
• Ung thư có thể được gọi theo loại tế bào hình thành: Ung thư biểu mô (Carcinoma). Ung thư mô liên kết (Sarcoma)…
• Ung thư có thể phát triển từ máu, như các bệnh máu ác tính

Ngoài ra còn khái niệm ung thư nguyên phát và ung thư thứ phát. Ví dụ: ung thư có nguồn gốc từ phổi được gọi là ung thư phổi hay ung thư phổi nguyên phát, khi di căn đến gan sẽ gọi là bệnh ung thư gan thứ phát. 

Đọc ngay: Chế độ dinh dưỡng khoa học cho bệnh nhân ung thư

Những loại ung thư phổ biến hay gặp?

Những loại ung thư phổ biến nhất hiện nay bao gồm: ung thư gan, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư trực tràng, bệnh bạch cầu, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vòm họng, ung thư tuyến giáp. Hiểu biết về những bệnh ung thư này, cách phòng tránh và phát hiện sớm (khi khối u còn nhỏ, chưa lan rộng, và có thể dễ điều trị hơn) là rất cần thiết.

- Ung thư gan là loại ung thư khởi phát từ các tế bào của gan.

Việc mắc ung thư gan phụ thuộc vào:

• Tuổi tác: tuổi càng cao thì tỷ lệ mắc bệnh càng tăng, đặc biệt là sau 60 tuổi
• Giới tính: nam nhiều hơn nữ
• Yếu tố di truyền.

Có nhiều nguyên nhân gây ung thư gan, trong đó:

• Viêm gan virus (viêm gan B hoặc viêm gan C) dẫn đến xơ gan, ung thư gan là nguyên nhân hàng đầu.
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh xơ gan mật nguyên phát
• Các bệnh rối loạn chuyển hóa di truyền, nghiện rượu, nghiện thuốc lá, béo phì, đái tháo đường typ II, nhiễm độc aflatoxins. Những người uống nhiều rượu bia và các chất kích thích hay đồ uống có ga cũng có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn nhiều so với những đối tượng khác.

 Ung thư gan có khả năng chữa khỏi cao nếu phát hiện sớm.

Đừng bỏ qua: Phân loại BIRADS trong sàng lọc ung thư vú

- Ung thư phổi có tỷ lệ mắc ở nam giới cao hơn nữ giới. Ung thư phổi có hai loại phổ biến là ung thư phổi không tế bào nhỏ và ung thư phổi tế bào nhỏ. Triệu chứng của cả hai gần như tương tự nhau. 

• Ở giai đoạn đầu, bệnh thường tiến triển âm thầm, triệu chứng mơ hồ hoặc không có.
• Ở giai đoạn muộn, người bệnh đến với một loạt các triệu chứng như khó thở, ho kéo dài, buồn nôn, đau đầu, đau xương. 

Phần lớn các trường hợp mắc ung thư phổi là do thuốc lá. Người hút thuốc lá có khả năng mắc ung thư phổi cao gấp nhiều lần so với người không hút thuốc.

- Ung thư vú là tình trạng bệnh lý do tế bào tuyến vú phát triển không kiểm soát được, tạo ra các khối u ác tính, có khả năng phân chia mạnh, xâm lấn xung quanh và di căn xa. 

Ung thư vú thường gặp ở những người sinh con muộn, không có khả năng sinh sản hoặc không cho con bú; ngoài ra, còn liên quan đến đột biến gen ung thư vú di truyền. Có kinh nguyệt sớm hay mãn kinh muộn, uống rượu, hút thuốc cũng có thể là những yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh. 

Để sớm ngăn ngừa ung thư vú, phụ nữ nên tầm soát và khám sức khỏe định kỳ. Do thời kỳ tiền lâm sàng của ung thư vú kéo dài khoảng 8 - 10 năm nên khám sàng lọc có giá trị cao trong phát hiện sớm và điều trị bệnh hiệu quả.

Tham khảo: Ung thư vú - dấu hiệu, phân loại, chẩn đoán và điều trị

- Ung thư dạ dày là tình trạng phát triển khối u ác tính trong dạ dày, bệnh xảy ra khi các tế bào trong dạ dày phát triển quá mức dẫn đến hình thành các khối u.

Bệnh thường xảy ra ở nhiều lứa tuổi, phổ biến nhất là ở những người từ 50 tuổi trở lên, nam nhiều hơn nữ.

Đây là bệnh thường gặp, rất dễ di căn đến các bộ phận khác và nếu không được chữa trị kịp thời, tiến triển nặng có thể gây tử vong. Các dấu hiệu của bệnh ung thư dạ dày trong giai đoạn sớm khá mơ hồ và dễ gây nhầm lẫn do có biểu hiện giống với các bệnh lý dạ dày thường gặp như ợ hơi, chướng bụng, chán ăn… Tỷ lệ mắc ung thư dạ dày ngày càng tăng phần đông do lối sống như uống rượu bia, hút thuốc lá, nhiều thịt đỏ, dưa cải muối…

Với sự phát triển của khoa học, ung thư dạ dày có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm. Tuỳ thuộc vào giai đoạn của ung thư dạ dày, các bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với từng cá thể.

- Ung thư đại trực tràng là loại ung thư phát triển ác tính từ phần thấp của ông tiêu hoá là đại tràng và trực tràng. Do đó, hai loại này có bản chất khá giống nhau.

Các yếu tố di truyền, tuổi tác, nhóm yếu tố do lối sống như thừa cân hoặc béo phì, lối sống tĩnh tại, chế độ ăn nhiều thịt đỏ và thịt đóng hộp, nghiện rượu, hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn nhiều mỡ động vật, thực phẩm chế biến sẵn như thịt hun khói, cá muối, có tiền sử cá nhân hoặc tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc đa polyp…cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.

- Ung thư tuyến tiền liệt rất thường gặp ở nam giới, đặc biệt ở độ tuổi trên 50 và tuổi càng cao thì nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến càng tăng. 

Sự phát triển bất thường, mất kiểm soát của các tế bào tuyến tiền liệt sẽ hình thành tế bào ác tính, dẫn đến khối u. Bệnh thường phát triển chậm, có thể khoảng 5-10 năm và không có biểu hiện triệu chứng ở giai đoạn đầu. 

Hiện nay, ung thư tuyến tiền liệt có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm. Việc cân nhắc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ dựa trên thể trạng và tình trạng của bệnh nhân cũng như giai đoạn của khối u.

- Ung thư vòm họng là loại bệnh lý ác tính thường gặp của vùng đầu cổ. 

Phần lớn các trường hợp ung thư vòm họng đều bắt nguồn từ một trong ba nguyên nhân: hút thuốc lá, nghiện rượu và nhiễm virus HPV.

Giai đoạn đầu không có triệu chứng đặc hiệu. Muộn hơn, người bệnh thường xuất hiện một hay một vài các triệu chứng như đau hoặc ù tai, đau họng, nuốt khó, khàn giọng, ho kéo dài…

Tiên lượng của bệnh phụ thuộc nhiều vào nguồn gốc phát sinh khối u và thời gian được chẩn đoán. Ung thư vòm họng ở giai đoạn di căn thì khó điều trị, tỷ lệ tử vong cao.
- Ung thư tuyến giáp thường gặp ở nữ trong độ tuổi 25 – 65, nhưng nguy cơ ác tính ở nam giới lại cao hơn. 

Nguyên nhân của căn bệnh là sự kết hợp giữa các yếu tố tiền sử, dịch tễ và di truyền là nguyên nhân phổ biến. 

Bệnh có thể không có triệu chứng ở giai đoạn đầu, tuy nhiên, khi khối u phát triển lớn hơn có thể gây ra các triệu chứng chèn ép như khó thở, khó hoặc đau khi nuốt, giọng khàn, giảm cân, mệt mỏi… 

Ung thư tuyến giáp thường tiến triển chậm. So với các loại ung thư khác, đây là một trong những căn bệnh có tiên lượng khá tốt, tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn mang lại cuộc sống bình thường cho người bệnh rất cao.

Nên thăm khám sức khỏe, siêu âm tuyến giáp định kỳ và chọc hút tế bào bằng kim nhỏ hoặc sinh thiết nếu có nghi ngờ để chẩn đoán xác định bệnh.

Xem ngay: Các yếu tố làm tăng nguy cơ khiến bạn mắc ung thư tuyến giáp

- Ung thư máu (bệnh bạch cầu) là một căn bệnh ác tính của tuỷ xương khiến cơ thể sản xuất ra một số lượng lớn các tế bào bạch cầu bất thường, không có chức năng. 

Ung thư máu có nhiều loại, một số phổ biến hơn ở trẻ em, một số chỉ xuất hiện ở người lớn. 

Bệnh bạch cầu không hình thành các khối u như nhiều bệnh ung thư khác. Đây là loại ung thư thường khó phát hiện sớm, giai đoạn muộn thường tiến triển nhanh, khó chữa khỏi, tỷ lệ tử vong cao. Bệnh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như: tiếp xúc với chất phóng xạ, làm việc trong môi trường ô nhiễm có quá nhiều hoá chất (formaldehyde, benzene…) làm thay đổi cấu trúc gen. 

Để điều trị căn bệnh ác tính này, có thể áp dụng một số phương pháp như hoá trị, điều trị sinh học, xạ trị, thay tủy.

Tìm hiểu ngay: Gói khám phát hiện sớm ung thư vú của Trung tâm Y khoa NeoMedic tại đây!