Làm thế nào để vệ sinh tai an toàn và hiệu quả?

Trên thực tế, tai có cơ chế tự làm sạch tự nhiên và thường không cần can thiệp từ bên ngoài. Bạn chỉ nên vệ sinh tai khi cần loại bỏ ráy tai tích tụ bên ngoài ống tai và cần làm đúng cách để tránh gây tổn thương lên tai.

Cơ chế hình thành ráy tai

Ráy tai là một sản phẩm bài tiết tự nhiên do cơ thể sản xuất, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và bôi trơn tai. Thiếu ráy tai khiến tai dễ bị ngứa và khô. Không chỉ vậy, ráy tai còn có đặc tính kháng khuẩn, giúp tai tự làm sạch hiệu quả. Chúng hoạt động như một bộ lọc, ngăn chặn bụi bẩn và các tác nhân gây hại xâm nhập sâu vào bên trong.

Khi bạn nhai hoặc cử động hàm, cơ thể sẽ tự động đẩy ráy tai cũ từ ống tai ra ngoài. Đó là lý do vì sao ráy tai thường khô lại và tự bong ra. Ráy tai thực chất không hình thành ở sâu trong ống tai mà chỉ hình thành ở phần ngoài. Vì vậy, những trường hợp ráy tai ứ đọng gần màng nhĩ thường xuất phát từ việc sử dụng tăm bông hoặc các dụng cụ vệ sinh tai khác để làm sạch tai, vô tình đẩy ráy tai vào sâu hơn.

Ráy tai là một sản phẩm bài tiết tự nhiên do cơ thể sản xuất.

Có nên vệ sinh tai không?

Thông thường, bạn không cần phải vệ sinh tai. Tuy nhiên, bạn cần xử lý khi ráy tai tích tụ quá nhiều gây khó chịu hoặc ứ đọng gây cản trở việc kiểm tra tai của bác sĩ. Tình trạng này xảy ra khi ráy tai lấp đầy hoàn toàn ống tai, có thể ở một hoặc cả hai bên tai.

Những yếu tố làm tăng nguy cơ tích tụ ráy tai gồm:

• Đeo máy trợ thính
• Có tiền sử phẫu thuật tai
• Thường xuyên dùng tăm bông hoặc dụng cụ chọc vào tai

Các triệu chứng khi bị ứ đọng ráy tai:

• Đau tai hoặc cảm giác đầy trong tai
• Cảm giác tai bị bịt kín
• Giảm một phần thính lực và ngày càng trầm trọng hơn theo thời gian
• Ù tai 
• Tai ngứa ngáy, chảy dịch hoặc có mùi hôi
• Ho (hiếm gặp)

Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và xử lý ráy tai đúng cách. Bác sĩ sẽ sử dụng các thiết bị chuyên dụng để kiểm tra ống tai và loại bỏ ráy tai một cách an toàn cho bạn.

Cần xử lý khi ráy tai tích tụ quá nhiều gây khó chịu hoặc ứ đọng gây cản trở việc kiểm tra tai của bác sĩ

Những cách loại bỏ ráy tai hiệu quả

Các chuyên gia khuyến cáo không nên tự ý loại bỏ ráy tai. Nếu cảm thấy tai bị tắc nghẽn, bạn có thể thử nhỏ vài giọt nước ấm vào tai bằng bông gòn, giữ nghiêng đầu trong một phút để nước thấm sâu, sau đó nghiêng đầu ngược lại để ráy tai trôi ra ngoài.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, tốt nhất bạn nên tìm đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Tại đây, bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp chuyên môn để làm sạch tai cho bạn:

Sử dụng thuốc nhỏ tai

Bạn có thể dễ dàng mua các loại thuốc nhỏ tai làm tan ráy (cerumenolytic) tại các hiệu thuốc mà không cần đơn của bác sĩ. Các dung dịch này có thể là gốc nước, chứa các thành phần như oxy già, carbamide peroxide, axit axetic, natri bicarbonate hoặc docusate sodium; hoặc gốc dầu với các thành phần phổ biến như dầu lạc, dầu ô liu hoặc dầu hạnh nhân.

Bác sĩ thường hướng dẫn nhỏ tối đa 5 giọt một lần, mỗi lần 1 - 2 ngày và nhỏ liên tục trong 3 - 7 ngày.

Rửa tai (Irrigation)

Rửa tai là một phương pháp an toàn và hiệu quả để loại bỏ ráy tai. Bác sĩ sẽ sử dụng nước ấm hoặc dung dịch nước ấm pha oxy già, có nhiệt độ tương đương với nhiệt độ cơ thể để rửa tai. Dung dịch này được bơm nhẹ nhàng vào ống tai bằng ống tiêm chuyên dụng hoặc thiết bị rửa tai điện tử, giúp làm sạch ráy tai một cách triệt để. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sử dụng máy xịt rửa tai điện tử có cơ chế hoạt động tương tự như máy tăm nước để tăng hiệu quả làm sạch.

Loại bỏ bằng dụng cụ chuyên dụng

Bác sĩ sẽ sử dụng kính hiển vi nhỏ kết hợp với đèn soi chuyên dụng để quan sát rõ bên trong ống tai. Sau đó, bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ chuyên biệt như dụng cụ hình vòng, muỗng nhỏ (curette) hay kẹp cá sấu (alligator forceps) để nhẹ nhàng loại bỏ ráy tai. Quá trình này chỉ mất vài phút.

Lưu ý:

• Nếu bạn thường xuyên bị tích tụ ráy tai, bác sĩ có thể khuyên bạn nhỏ vài giọt dầu khoáng vào tai, giữ trong khoảng 10-20 phút mỗi tuần để ngăn ngừa tình trạng này.
• Đối với người sử dụng máy trợ thính, nên tháo thiết bị ra khoảng 8 tiếng mỗi ngày (ví dụ như khi ngủ) để giảm lượng ráy tai tích tụ.
• Kiểm tra thính giác định kỳ 1 - 2 lần/năm. Đồng thời, tránh đưa bất kỳ vật gì vào tai, trừ trường hợp cần sử dụng máy trợ thính hoặc nút bịt tai bảo vệ thính giác.

Các chuyên gia khuyến cáo không nên tự ý loại bỏ ráy tai.

Những cách vệ sinh tai tại nhà

Vệ sinh cơ bản

Nếu bạn cảm thấy tai có chút khó chịu vì ráy tai nhưng không quá nghiêm trọng, hãy dùng khăn mềm, sạch nhẹ nhàng lau bên ngoài tai hoặc nhỏ vài giọt dầu em bé, oxy già loãng, dầu khoáng hay glycerin vào tai để làm mềm ráy tai.

Sử dụng thuốc không kê đơn

Bạn có thể lựa chọn thuốc nhỏ tai không kê đơn để hỗ trợ làm sạch tai. Hãy ưu tiên các sản phẩm có thành phần như oxy già, carbamide peroxide, axit axetic, docusate sodium hoặc natri bicarbonate. Bên cạnh đó, thuốc nhỏ tai gốc dầu chứa các loại dầu tự nhiên như dầu lạc, dầu ô liu hoặc dầu hạnh nhân cũng là một lựa chọn tốt để làm mềm và loại bỏ ráy tai. Để đảm bảo an toàn và tránh kích ứng da, hãy tuân thủ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào.

Thuốc nhỏ tai có thể không phù hợp nếu bạn thường xuyên bị nhiễm trùng tai, có tiền sử thủng màng nhĩ hoặc đã từng phẫu thuật tai. Ngoài ra, cần cẩn trọng khi sử dụng các bộ dụng cụ loại bỏ ráy tai tại nhà do hiệu quả của chúng chưa được kiểm chứng rõ ràng và tiềm ẩn nguy cơ gây hại.

Dụng cụ loại bỏ ráy tai

Một cách khác để loại bỏ ráy tai dư thừa là sử dụng ống tiêm cao su, nhẹ nhàng bơm nước ấm hoặc dung dịch muối sinh lý vào tai. Cần lưu ý đảm bảo nhiệt độ của nước hoặc dung dịch muối gần với nhiệt độ cơ thể để tránh gây chóng mặt do ảnh hưởng đến dây thần kinh giữ thăng bằng.

Ngoài ra, bạn không nên sử dụng các thiết bị hút ráy tai tại nhà vì hiệu quả không cao.

Có nên dùng tăm bông lấy ráy tai không?

Tăm bông được sử dụng rộng rãi để làm sạch tai nhưng chúng có thể gây hại cho tai:

• Đẩy ráy tai sâu hơn vào ống tai, làm tắc nghẽn tai
• Làm tổn thương màng nhĩ
• Gây trầy xước, thậm chí chảy máu hoặc nhiễm trùng da ống tai

Bạn chỉ nên dùng tăm bông để lau nhẹ nhàng bên ngoài vành tai, tuyệt đối không đưa vào sâu bên trong.

Có nên dùng nến tai để vệ sinh tai không?

Bên cạnh tăm bông và các vật dụng nhọn, các bác sĩ cũng khuyến cáo không nên sử dụng nến tai để làm sạch tai. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phương pháp này không hiệu quả mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại.

Nến tai là một loại ống rỗng được quảng cáo là có thể hút ráy tai khi đốt cháy đầu bên ngoài. Tuy nhiên, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ bỏng tai và thủng màng nhĩ khi sử dụng nến tai.

Những cách vệ sinh tai tại nhà

Lưu ý khi sử dụng máy trợ thính

Việc đeo máy trợ thính hoặc nút bịt tai thường xuyên có thể ảnh hưởng đến cơ chế tự làm sạch tự nhiên của tai, dẫn đến tích tụ ráy tai. Ngược lại, ráy tai tích tụ quá nhiều có thể gây tắc nghẽn ống tai, dẫn đến giảm thính lực cho đến khi bác sĩ loại bỏ ráy tai. Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ làm sạch tai trước khi xác định chính xác nguyên nhân gây giảm thính lực và kê đơn, điều chỉnh máy trợ thính phù hợp.

Ngoài ra, ráy tai và dịch tiết từ tai có thể làm hỏng máy trợ thính. Do đó, nếu bạn sử dụng máy trợ thính hoặc gặp vấn đề về thính giác, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa thường xuyên để được tư vấn cách vệ sinh tai đúng cách.

Lưu ý khi sử dụng máy trợ thính

Giải đáp các câu hỏi thường gặp khi vệ sinh tai

Cách tốt nhất để làm sạch tai là gì?

Tai có cơ chế tự làm sạch tự nhiên nên bạn không cần làm sạch tai. Nếu cần thiết, bạn có thể nhẹ nhàng làm sạch phần ngoài tai bằng cách nhỏ vài giọt nước muối sinh lý ấm vào tai, sau đó nghiêng đầu để nước chảy ra.

Làm thế nào để loại bỏ ráy tai tại nhà?

Bạn có thể sử dụng các loại thuốc nhỏ tai có bán sẵn tại các hiệu thuốc. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng.

Có cách nào làm sạch tai một cách tự nhiên không?

Bạn có thể hỗ trợ bằng cách vệ sinh nhẹ nhàng vành tai ngoài bằng khăn mềm hoặc tăm bông sau khi tắm.

Làm thế nào để lấy ráy tai ra ngoài?

Tuyệt đối không tự ý dùng tăm bông, que ngoáy tai hoặc bất kỳ vật dụng nào khác để lấy ráy tai sâu bên trong. Việc này có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến màng nhĩ. Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng nếu bạn cảm thấy ráy tai gây khó chịu, đau nhức hoặc ảnh hưởng đến thính giác. Bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để lấy ráy tai một cách an toàn.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp khi vệ sinh tai

Nguồn: https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/how-to-clean-your-ear