Các nguyên nhân gây bệnh ung thư

Bệnh ung thư xảy ra do các tế bào bị đột biến phát triển không theo sự kiểm soát của cơ thể. Gen có mặt trong mỗi tế bào cơ thể người, là hệ thống điều khiển hoạt động, điều hoà sự phát triển và phân chia tế bào. Gen bị đột biến ảnh hưởng đến hoạt động và chức năng tế bào, thường khiến tế bào bị phát triển quá mức.

Tế bào mang gen đột biến tăng trưởng và phân chia bất thường, không kiểm soát được và thường tụ hợp thành khối u. Thay vì chết đi theo quy trình phát triển bình thường của tế bào, tế bào chứa gen đột biến phát triển và tích lũy liên tục, không ngừng tăng lên về số lượng và kích thước cho đến khi hình thành ung thư và bắt đầu xâm lấn sang các cơ quan, bộ phận khác để phá huỷ cơ thể. 

Đột biến DNA

• Ung thư được gây ra bởi những thay đổi (đột biến DNA) trong các tế bào. DNA bên trong tế bào được đóng gói thành một số lượng lớn các gen riêng lẻ, mỗi gen chứa một bộ hướng dẫn cho tế bào biết chức năng nào sẽ thực hiện, cũng như cách phát triển và phân chia. Lỗi trong hướng dẫn có thể khiến tế bào ngừng hoạt động bình thường và có thể cho phép tế bào bị ung thư.
• Những đột biến này là những đột biến phổ biến nhất được tìm thấy trong ung thư. Nhưng nhiều đột biến gen khác có thể góp phần gây ung thư.
• Chị em phụ nữ có thể mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng nếu cơ thể có chứa họ gen BRCA. Đặc biệt đối với những người có mẹ hoặc chị gái mắc đã từng mắc bệnh trước đó, thì nguy cơ mắc ung thư sẽ càng cao. Đây là một trong những rối loạn di truyền có khả năng ngăn chặn các tế bào sửa chữa DNA, từ đó dẫn đến hiện tượng đột biến gen.

Đột biến DNA là một trong những nguyên nhân gây bệnh ung thư

Lối sống thiếu khoa học

Lối sống không lành mạnh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư: 

• Hút thuốc là tác nhân hoá học. Thói quen hút thuốc lá thường xuyên có thể gây nguy cơ mắc các bệnh về ung thư phổi, thanh quản, miệng, thực quản, họng, bàng quang, thận, gan, dạ dày, tuyến tuỵ, đại tràng, trực tràng và bệnh bạch cầu tủy cấp tính… Căn nguyên là do trong thuốc lá có chứa Nicotin là chất độc hại gây ảnh hưởng đến hệ tim mạch, hô hấp. Bên cạnh đó, khói thuốc cũng chứa nhiều loại hoá chất gây ung thư. Do đó, người hít phải khói thuốc nhất là trẻ em và phụ nữ cũng có nguy cơ mắc các bệnh ung thư miệng, thực quản và tuyến tuỵ. 
• Uống nhiều hơn một ly rượu mỗi ngày (đối với phụ nữ ở mọi lứa tuổi và nam giới trên 65 tuổi) hoặc hai ly mỗi ngày (đối với nam giới từ 65 tuổi trở xuống) sẽ làm tăng nguy cơ ung thư miệng, cổ họng, thực quản, thanh quản, gan và vú. Rượu bia có thể gây tổn thương bề mặt thực quản dạ dày gây viêm loét, hoặc tổn thương gan gây xơ gan; các tổn thương này có thể tiến triển thành ung thư thực quản, ung thư dạ dày và ung thư gan. Nguy cơ ung thư cao hơn nhiều đối với những người vừa uống rượu vừa hút thuốc lá.
• Những người béo phì có thể tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm ung thư vú (ở phụ nữ đã qua thời kỳ mãn kinh), đại tràng, trực tràng, nội mạc tử cung, thực quản, thận, tuỵ và túi mật.
• Quan hệ tình dục không an toàn có thể góp phần gây ung thư.
• Ít vận động: việc ăn quá nhiều nhưng ít vận động có thể làm tăng khả năng mắc ung thư dạ dày. Căn nguyên do số lượng các tế bào miễn dịch giảm xuống sẽ khiến cơ thể dễ mắc bệnh. Để tăng cường hệ miễn dịch, nên tập thể dục đều đặn mỗi ngày, kết hợp với thư giãn nghỉ ngơi hợp lý.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Chế độ ăn uống không cân đối, ăn quá nhiều thức ăn dầu mỡ, ít chất xơ có thể làm tăng nguy cơ mắc các loại ung thư ở đường tiêu hoá như: ung thư thực quản, ung thư gan, ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư vòm mũi họng, ung thư vú, ung thư nội tiết…Đồng thời việc sử dụng thực phẩm nhiễm nấm mốc, các loại thực phẩm chứa chất bảo quản, màu hoá học cũng có thể khiến mắc bệnh ung thư
• Mối liên quan giữa dinh dưỡng với ung thư được thể hiện ở hai khía cạnh chính: trước hết là sự có mặt của các chất gây ung thư có trong các thực phẩm, thức ăn; vấn đề thứ hai có liên quan đến sinh bệnh học ung thư là sự hiện diện của các chất đóng vai trò làm giảm nguy cơ sinh ung thư (vitamin, chất xơ…) đồng thời sự mất cân đối trong khẩu phần ăn cũng là một nguyên nhân sinh bệnh.
• Nitrosamin, các chất Nitrit và Nitrat trong các loại thực phẩm ướp muối, hay ngâm muối như cá muối có thể gây ung thư thực quản, ung thư vòm mũi họng, ung thư dạ dày.
• Aflatoxin trong các thực phẩm bị mốc là chất gây bệnh ung thư gan
• Khẩu phần bữa ăn đóng một vai trò quan trọng trong gây bệnh ung thư nhưng ngược lại, có thể lại làm giảm nguy cơ gây ung thư. Có mối liên quan giữa bệnh ung thư đại trực tràng với chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật. Chế độ ăn mỡ, thịt gây ung thư qua cơ chế làm tiết nhiều axit mật, chất ức chế quá trình biệt hóa của các tế bào niêm mạc ruột.

Như vậy, để ngăn ngừa mắc các bệnh ung thư, nên xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý. Rau củ quả tươi và rau xanh chứa nhiều vitamin, chất xơ và khoáng chất có tác dụng tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây ung thư. Các chất xơ làm hạn chế sinh ung thư do chất xơ thúc đẩy nhanh lưu thông ống tiêu hóa làm giảm thời gian tiếp xúc của các chất gây ung thư với niêm mạc ruột, mặt khác bản thân chất xơ có thể gắn và cố định các chất gây ung thư để bài tiết theo phân ra ngoài cơ thể. Các loại vitamin A, C, E làm giảm nguy cơ ung thư biểu mô, ung thư dạ dày, ung thư thực quản, ung thư phổi… thông qua quá trình chống oxy hóa, chống gây đột biến gen.

Lối sống thiếu lành mạnh làm gia tăng nguy cơ gây bệnh ung thư

Do di truyền

• Nếu ung thư là phổ biến trong gia đình bạn, có thể các đột biến đang được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo. Bạn có thể làm xét nghiệm di truyền để xem có di truyền đột biến làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư hay không. Và có một đột biến di truyền không nhất thiết là sẽ bị ung thư.
• Một số bệnh sức khỏe mãn tính, chẳng hạn như viêm loét đại tràng, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh ung thư. 

Ô nhiễm môi trường

• Môi trường sống và làm việc bị ô nhiễm chứa các hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ ung thư, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ. Các tác nhân gây ra thường là: tiếp xúc với hoá chất gây ung thư, virus, chất phóng xạ, kích thích tố…, đây là các chất độc hại tấn công và làm tổn hại DNA. 
• Hoá chất trong nhà hoặc nơi làm việc, chẳng hạn như amiang và benzen, cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư
• Bức xạ ion: Là tác nhân vật lý. Bức xạ của các bước sóng nhất định, được gọi là bức xạ ion hoá, có đủ năng lượng để làm hỏng AND và gây ung thư. Bức xạ ion hoá bao gồm radon, tia X, tia gamma và các dạng bức xạ năng lượng cao khác. Khi sinh sống hoặc làm việc trong môi trường chứa nhiều bức xạ ion thì nguy cơ mắc các bệnh ung thư sẽ rất cao. Bởi vì những tia bức xạ này sẽ gây ra hiện tượng đột biến gen, nếu cơ thể tiếp xúc quá lâu hoặc sử dụng sai quy trình. 
• Bức xạ cực tím: Là tác nhân vật lý. Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời đặc biệt là giữa buổi sáng hoặc chiều muộn, bị cháy nắng thường xuyên có thể dẫn đến ung thư da. Tia cực tím có trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân gây ung thư da. Do đó, những người phải làm việc ngoài trời, không có thiết bị bảo vệ thì sẽ có khả năng mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.
• Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng là các tác nhân sinh học gây ung thư
• Virus: có nhiều loại virus liên quan đến cơ chế sinh bệnh ung thư: 

- Virus viêm gan B: Khi chúng xâm nhập vào cơ thể gây viêm gan cấp tính hoặc mãn tính. Sau một thời gian dài bị tổn thương, gan có thể bị xơ hoá toàn bộ, thậm chí là ung thư tế bào gan.

- Virus Human Papilloma: Là loại virus gây u nhú lây truyền qua đường sinh dục phổ biến nhất, đồng thời là nguyên nhân gây ung thư ở phụ nữ (ung thư cổ tử cung, ung thư vùng âm hộ, âm đạo)

- Virus Epstein – Barr có thể gây ra ung thư vòm mũi họng

- Vi khuẩn: Nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori, có thể mắc ung thư dạ dày

- Ký sinh trùng: Sán Schistosoma có thể gây ra ung thư bàng quang.

Tham khảo: Gói khám sức khỏe tổng quát được thiết kể bởi các chuyên gia, bác sĩ của Trung tâm Y khoa NeoMedic