Tại sao nhiều phụ nữ lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ cả hai vú?
Phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú khi mắc ung thư vú được rất nhiều phụ nữa lựa chọn do những lý do chủ quan và thẩm mỹ khác nhau. Bệnh nhân đánh giá quá cao lợi ích của phương pháp phẫu thuật này.
Susan Derwin đã nhận được một cuộc gọi ngay hôm bà vừa bước sang tuổi 60, nhưng đây không phải là một cuộc gọi chúc mừng. Cuộc gọi đó đến từ phòng khám của bác sĩ điều trị cho bà ấy, thông báo kết quả chụp chụp vú (Mammography) định kỳ. Kết quả cho thấy bà Dewin có dấu hiệu bất thường ở ngực trái và cần đến phòng khám để làm thêm xét nghiệm.
"Trong thâm tâm, tôi cảm thấy chắc chắn đó là ung thư." Bà Derwin chia sẻ. Và bà ấy đã đúng.
Vào một buổi tối thứ Hai sau đó 2 tuần, bà Derwin nhận được cuộc gọi từ bác sĩ xác nhận rằng bà đã bị ung thư vú ở ngực trái. Ngay ngày hôm sau, bà đến gặp bác sĩ phẫu thuật vú của mình. "Mọi thứ diễn ra rất nhanh," bà cho biết.
Derwin đã phải đối mặt với một quyết định quan trọng: phẫu thuật cắt bỏ vú. Ký ức về ca phẫu thuật ung thư vú của chị gái 13 năm trước đã không còn xa lạ với bà ấy. Bác sĩ phẫu thuật của Derwin cho biết cắt bỏ vú là phương pháp điều trị tốt nhất trong trường hợp này. Tuy nhiên, bà ấy có thể quyết định cắt bỏ 1 bên hoặc cả 2 bên vú.
Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí JAMA Oncology đã nhấn mạnh: đối với hầu hết phụ nữ bị ung thư ở một bên vú, việc thực hiện cắt bỏ cả hai vú không thể làm thay đổi nguy cơ tử vong do bệnh trong vòng 20 năm tới.
Bà Derwin cũng biết rằng việc cắt bỏ cả hai bên sẽ không thể ngăn chặn ung thư tái phát. Đối với bà ấy, hóa trị và liệu pháp hormon là những giải pháp tốt nhất lúc này. Tuy nhiên, Derwin đã quyết định thực hiện phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú bằng phương pháp khâu liền da. “Tôi chưa bao giờ hối hận khi đã đưa ra quyết định này.” Bà cho biết.
Derwin không phải là trường hợp duy nhất. Nhiều phụ nữ bị ung thư vú một bên cũng lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú. Tỷ lệ bệnh nhân chọn phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú trong nhóm bệnh nhân này đã tăng vọt và luôn duy trì ở mức cao kể từ cuối những năm 1990, bất chấp kết quả các nghiên cứu gần đây cho thấy việc phẫu thuật toàn bộ này không thể cải thiện tỷ lệ sống sót.
Phẫu thuật cắt bỏ cả hai vú là một lựa chọn mà một số phụ nữ lựa chọn
Vậy tại sao lại có sự mâu thuẫn này?
Quyết định thực hiện phẫu thuật cắt bỏ 1 bên hay 2 bên vú không chỉ dựa trên các số liệu thống kê về tỷ lệ sống sót mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phức tạp khác. Tuy nhiên, việc cắt bỏ cả hai vú có thể đem lại cảm giác an toàn cho một số bệnh nhân và đem lại sự đối xứng về thẩm mỹ. Hơn nữa, đối với không ít bệnh nhân, gánh nặng về mặt thể chất, tâm lý khi phải theo dõi định kỳ, thực hiện sinh thiết và những lo ngại về tài chính gây ảnh hưởng rất lớn.
Theo bác sĩ Seema Ahsan Khan - giáo sư phẫu thuật vú tại Trường Y Feinberg,Đại học Northwestern Chicago, việc bệnh nhân lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú, ngay cả khi không cần thiết về mặt y khoa, là một quyết định phức tạp hơn chúng ta tưởng. Chúng ta thường đánh giá thấp tầm quan trọng của những yếu tố này trong quá trình ra quyết định của bệnh nhân.
Cụ thể về các yếu tố ảnh hưởng
Bệnh nhân đánh giá quá cao lợi ích của phương pháp phẫu thuật
Một lý do chính khiến nhiều bệnh nhân lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú, dù nguy cơ chỉ ở mức trung bình là do nhiều người trong số họ đánh giá quá cao nguy cơ tái phát ung thư ở bên vú còn lại. Laura Dominici - Bác sĩ phẫu thuật ung thư vú tại Viện Ung thư Dana-Farber và Bệnh viện Phụ nữ Brigham ở Boston chia sẻ, việc làm rõ những hiểu lầm này là một phần quan trọng trong quá trình tư vấn.
Những phụ nữ đã từng mắc ung thư vú có nguy cơ tái phát cao hơn so với người bình thường, nhưng nguy cơ phát triển ung thư ở bên vú lành lại khá thấp (chỉ từ 0,1% đến 0,6% mỗi năm). Việc cắt bỏ cả hai bên vú chỉ có thể loại bỏ nguy cơ vốn đã ở mức thấp này.
Nhiều bệnh nhân cũng tin rằng cắt bỏ cả hai bên vú sẽ giúp họ kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu trên tạp chí JAMA Oncology cho thấy, việc cắt bỏ cả hai bên không làm giảm nguy cơ tử vong do ung thư vú so với các phương pháp điều trị khác. Sau 20 năm, tỷ lệ tử vong do ung thư vú là 16,7% sau khi cắt bỏ 1 hoặc 2 vú và tỷ lệ này là 16,3% sau khi cắt bỏ hoàn toản khối u.
Bác sĩ Puneet Singh, trợ lý giáo sư phẫu thuật ung thư vú tại Trung tâm Ung thư MD Anderson, nhấn mạnh rằng việc giải thích rõ ràng về lợi ích và hạn chế của phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên cho bệnh nhân là rất quan trọng. Thay vào đó, việc sử dụng liệu pháp hormone, đặc biệt ở những bệnh nhân ung thư vú giai đoạn đầu dương tính với thụ thể estrogen đã được chứng minh là hiệu quả hơn trong việc giảm nguy cơ tái phát và tử vong do ung thư vú.
Ngoài ra, khi thực hiện các quá trình xâm lấn như phẫu thuật, nhiều nguy cơ xảy ra các rủi ro tiềm ẩn như thời gian phẫu thuật dài, lâu hồi phục và biến chứng sau phẫu thuật như tăng khả năng nhiễm trùng vết mổ. Đặc biệt, phẫu thuật tái tạo ngực có thể làm tăng thêm những rủi ro này. Tuy nhiên, dữ liệu về những rủi ro này vẫn chưa rõ ràng.
Bệnh nhân đánh giá quá cao lợi ích của phương pháp phẫu thuật
Gánh nặng của việc theo dõi định kỳ
Bên cạnh việc giảm thiểu nguy cơ tái phát, phẫu thuật cắt bỏ cả hai bên vú còn mang lại nhiều lợi ích về mặt tâm lý cho bệnh nhân. Nhiều bệnh nhân lựa chọn phương pháp này để giải phóng bản thân khỏi quãng thời gian nhiều năm phải theo dõi, thực hiện chẩn đoán hình ảnh và các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Đặc biệt, đối với những người có mô vú dày, việc cắt bỏ cả hai bên có thể giúp họ tránh khỏi những thủ tục sàng lọc phức tạp và tốn kém như MRO và siêu âm.
Becky Barber, 65 tuổi, chia sẻ rằng nỗi lo lắng về việc chụp vú (Mammography) thường xuyên đã thúc đẩy bà quyết định làm phẫu thuật cắt bỏ cả hai vú cách đây khoảng 2 năm. Ung thư của cô đã tái phát ở chính bên vú mà bà đã từng điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ khối u và xạ trị hơn 20 năm trước. Ban đầu, bà mắc bệnh ung thư biểu mô ống tuyến vú tại chỗ (DCIS), nhưng lần tái phát này đã trở nên nghiêm trọng hơn khi ung thư xâm lấn vào các mô xung quanh.
Bà Barber cho biết: “Tôi có thể lựa chọn cắt bỏ 1 bên vú. Nhưng sau nhiều năm phải đối mặt với những kết quả siêu âm không chắc chắn, tôi nói thật, sinh thiết bằng kim nhỏ thật sự giống như tra tấn. Tôi không muốn trải qua điều đó nữa." Bác sĩ điều trị đã tôn trọng quyết định này của bà. Cuối cùng, bà đã lựa chọn cắt bỏ cả hai bên vú và cảm thấy rất hài lòng với quyết định của mình.
Thấu hiểu điều này, bác sĩ Singh cho biết: “Tôi nhận thấy rằng nhiều phụ nữ cảm thấy lo lắng và căng thẳng khi phải thực hiện chụp vú (Mammography) định kỳ, ngay cả khi biết rằng nguy cơ phát hiện thêm vấn đề ở bên ngực còn lại là rất thấp.”
Các nhà cung cấp dịch vụ y tế có thể chưa nhận thức đầy đủ về gánh nặng tâm lý mà các đợt theo dõi định kỳ gây ra cho bệnh nhân, đặc biệt là đối với những người cần sàng lọc bổ sung. Việc chờ đợi kết quả, lo lắng về sức khỏe và chi phí tốn kém có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của họ.
Trước áp lực tài chính, Tarah Brown, 42 tuổi - người gần đây đã phẫu thuật để điều trị ung thư biểu mô ống tuyến vú di căn giai đoạn 1. Thay vì thực hiện phẫu thuật cắt toàn bộ khối u và xạ trị, Brown đã chọn cắt bỏ một bên vú. Tuy nhiên, giờ đây cô đang xem xét việc cắt bỏ nốt bên còn lại do khối u của cô đã không được phát hiện trong lần chụp vú (Mammography) định kỳ trước đó vì Brown có mô vú dày. Tình trạng này chỉ được chẩn đoán sau khi cô phát hiện một khối u mới ở ngực và thực hiện chụp vú (Mammography) kèm siêu âm.
Cô chia sẻ: “Tôi đang cân nhắc kỹ về việc nếu chụp vú (Mammography) không thể cho tôi một kết quả chính xác về ung thư, liệu tôi có nên thực hiện chụp cộng hưởng từ hàng năm nữa không? Chi phí để làm các chẩn đoán này là bao nhiêu, bảo hiểm có chi trả không?”
Sau khi MRI phát hiện bất thường ở cả hai bên vú và sinh thiết bên ngực còn lại cho kết quả âm tính, Brown vẫn không khỏi lo lắng. Việc phải đối mặt với những lần chờ đợi kết quả sàng lọc trong nhiều năm tới cùng gia đình khiến cô ấy cảm thấy rất áp lực.
Gánh nặng của việc theo dõi định kỳ
Những yếu tố quan trọng khác
Đối với bà Derwin, sự đối xứng về mặt thẩm mỹ là mối quan tâm hàng đầu khi chọn lựa giữa việc cắt bỏ một hay cả hai bên vú. Bác sĩ phẫu thuật của Derwin đã tạo điều kiện cho bà đưa ra quyết định một cách độc lập. Ban đầu, Derwin muốn chờ kết quả xét nghiệm BRCA và bác sĩ đã hoàn toàn tôn trọng quyết định đó.
Xét nghiệm về đột biến gen BRCA1 hoặc BRCA2 đóng vai trò quyết định trong việc người bệnh có nên phẫu thuật hay không. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người mang đột biến này có nguy cơ cao tái phát ung thư vú ở bên còn lại lên đến 30 - 40% trong vòng 10 năm đầu tiên và tiếp tục tăng trong những năm sau đó. Vì vậy, một tuyên bố đồng thuận năm 2016 từ Hiệp hội Phẫu thuật Ung thư Vú Hoa Kỳ khuyến nghị những phụ nữ có đột biến BRCA nên cân nhắc cắt bỏ bên vú còn lại.
Tuy nhiên, do kết quả xét nghiệm BRCA của Derwin bị chậm trễ, bà buộc phải đưa ra quyết định phẫu thuật trong tình huống không hoàn toàn nắm rõ thông tin về tình trạng di truyền của mình. Derwin đã quyết định thực hiện cắt bỏ cả hai bên với phương pháp khâu liền da để có được khuôn ngực đối xứng. Đây là một lựa chọn phổ biến đối với nhiều phụ nữ ưu tiên yếu tố thẩm mỹ. Cuối cùng, quyết định cắt bỏ cả hai bên vú của Derwin là một lựa chọn vô cùng sáng suốt. Kết quả xét nghiệm di truyền được công bố cho thấy bà mang gen đột biến BRCA1.
Những yếu tố quan trọng khác
Cá nhân hóa quá trình tư vấn
Bác sĩ Laura Dominici thường bắt đầu cuộc trò chuyện với bệnh nhân bằng cách thảo luận về phương án điều trị cho bệnh ung thư hiện tại. Tuy nhiên, đối với những trường hợp ung thư vú một bên, bà luôn dành thời gian để giải thích kỹ lưỡng về các lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ 1 hoặc 2 bên.
Bác sĩ Dominici chia sẻ: "Nhiều bệnh nhân đến khám đã có sẵn ý định riêng, nhưng sau khi được cung cấp đầy đủ thông tin, họ có thể đưa ra quyết định theo hướng khác.” Có những bệnh nhân ban đầu muốn cắt bỏ cả hai bên vú nhưng sau khi được bác sĩ tư vấn, họ đã quyết định chọn phương án khác. Ngược lại, cũng có những người vẫn giữ nguyên quyết định ban đầu của mình sau khi cân nhắc kỹ lưỡng.
Tương tự, bác sĩ Singh cho rằng việc lắng nghe bệnh nhân là yếu tố cốt lõi trong quá trình tư vấn. Bà chia sẻ: "Tôi có thể cung cấp rất nhiều thông tin dựa trên kinh nghiệm và những dữ liệu hiện có, nhưng điều quan trọng hơn cả là hiểu được suy nghĩ và cảm xúc của bệnh nhân để có thể đưa ra lời khuyên phù hợp nhất.”
Bác sĩ Dominici cũng đồng tình với ý kiến này và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa thông tin khoa học và yếu tố cá nhân trong quá trình tư vấn. Bác sĩ Dominici cho biết: “Chúng tôi nhìn nhận vai trò của mình như người quản lý thông tin để phụ nữ có thể tham gia vào quá trình ra quyết định phù hợp và đúng đắn với họ.”
Cá nhân hóa quá trình tư vấn
Bên cạnh đó, việc chẩn đoán mắc ung thư đã là một cú sốc lớn đối với bệnh nhân. Việc phải tiếp nhận một lượng thông tin y khoa khổng lồ trong thời gian này càng khiến họ cảm thấy bối rối và cần được hỗ trợ nhiều hơn. Vì vậy, bác sĩ Dominici cho biết nếu bệnh nhân cảm thấy lo lắng, các bác sĩ sẽ không thúc ép mà sẵn sàng tạo điều kiện cho họ có thêm thời gian bình tĩnh và suy nghĩ thật kỹ.
