Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ là gì? Quy trình và lợi ích

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ mang lại lợi ích lớn khi giúp bệnh nhân tránh phải sinh thiết phẫu thuật mở trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, phương pháp này cần được chỉ định phù hợp vì không phải mọi tình trạng tổn thương đều có thể áp dụng. Kỹ thuật này là một công cụ hữu ích để theo dõi và quản lý hiệu quả các bệnh lý phức tạp. Cùng NeoMedic tìm hiểu tất tần tật về kỹ thuật này.

1. Tổng quan về kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ 

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (Fine Needle Aspiration Cytology - FNA) là một phương pháp sinh thiết xâm lấn tối thiểu, được sử dụng phổ biến để chẩn đoán các khối u và tổn thương bất thường trong cơ thể. Kỹ thuật này sử dụng một cây kim nhỏ, kết hợp với bơm tiêm, để thu thập mẫu mô hoặc dịch từ các khu vực như tuyến giáp, hạch, vú hoặc các phần mềm khác, nhằm phân tích và xác định bản chất của tổn thương.

Trước đây, kỹ thuật này chủ yếu áp dụng cho các khối u có thể nhìn hoặc sờ thấy. Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ chẩn đoán hình ảnh, siêu âm và chụp CT hiện nay cho phép thực hiện chọc hút đối với cả những tổn thương nằm sâu dưới da. Nhờ đó, bác sĩ có thể định vị chính xác kim vào vị trí tổn thương, đảm bảo hiệu quả và an toàn khi thu thập mẫu bệnh phẩm.

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ là một phương pháp chẩn đoán bệnh lý bằng cách sử dụng kim nhỏ để lấy mẫu tế bào từ các khối u hoặc tổn thương nghi ngờ trên cơ thể

Quá trình thực hiện bao gồm sử dụng bơm tiêm tạo áp lực âm để hút tế bào từ tổn thương vào trong kim. Các mẫu thu được sẽ được cố định trên phiến kính, xử lý bằng phương pháp nhuộm và phân tích dưới kính hiển vi để xác định hình thái và đặc điểm của tế bào.

Kỹ thuật FNA thường được chỉ định để:

• Đánh giá các khối u tuyến giáp, đặc biệt là hạt giáp lớn hơn 1cm hoặc có dấu hiệu bất thường trên siêu âm.
• Chẩn đoán các tổn thương nghi ngờ, bao gồm hạch lympho và khối u trong các cơ quan khác.

Phương pháp này không chỉ hỗ trợ chẩn đoán chính xác mà còn giúp bác sĩ lập kế hoạch điều trị hiệu quả, giảm thiểu các can thiệp xâm lấn không cần thiết và mang lại sự thoải mái cho bệnh nhân.

2. Ưu và nhược điểm của phương pháp chọc hút tế bào bằng kim nhỏ FNA

Ưu điểm

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) là kỹ thuật sinh thiết xâm lấn tối thiểu với nhiều điểm mạnh đáng chú ý:

• Thời gian thực hiện ngắn: Chỉ mất khoảng 15-20 phút để hoàn thành thủ thuật.
• Giảm cảm giác đau: Phương pháp này ít gây đau, thường không cần sử dụng đến gây mê hay gây tê.
• Xâm lấn tối thiểu: Không cần rạch da, do đó hạn chế tổn thương và không để lại sẹo.
• Tính chính xác cao: Trong sinh thiết tuyến giáp, FNA đạt độ nhạy trên 80% và độ đặc hiệu trên 90%, giúp hỗ trợ chẩn đoán hiệu quả.
• Thao tác đơn giản và linh hoạt: Quy trình dễ thực hiện, không đòi hỏi thiết bị phức tạp và có thể lặp lại khi cần thiết.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm, phương pháp này cũng tồn tại một số hạn chế:

• Khả năng bỏ sót ung thư: Nếu kim không đi vào đúng vị trí hoặc không thu thập đủ tế bào, có thể dẫn đến chẩn đoán không chính xác.
• Hạn chế trong phân tích mô học: Do chỉ lấy tế bào mà không lấy mẫu mô đồng nhất, phương pháp này không thể phân biệt rõ ràng giữa các khối u tại chỗ và ung thư biểu mô xâm lấn.
• Số lượng mẫu không đầy đủ: Trong một số trường hợp, lượng bệnh phẩm thu được không đủ để đánh giá chính xác, đòi hỏi phải thực hiện lại thủ thuật.

3. Quy trình thực hiện chọc hút tế bào bằng kim nhỏ 

3.1. Chuẩn bị trước khi thực hiện FNA

Trước khi tiến hành thủ thuật, bác sĩ sẽ giải thích mục đích, quy trình và những biến chứng hiếm gặp để bệnh nhân cảm thấy yên tâm. Người bệnh có thể ăn uống bình thường trước khi thực hiện. Nếu đang sử dụng thuốc chống đông máu hoặc có bệnh lý liên quan đến chảy máu, cần thông báo cho bác sĩ. Khu vực cần chọc hút sẽ được bộc lộ và sát trùng bằng dung dịch cồn để đảm bảo vô trùng. Trong trường hợp tổn thương nằm sâu, có thể sử dụng thuốc gây tê cục bộ và hướng dẫn bằng siêu âm.

3.2. Các bước thực hiện chọc hút tế bào FNA

Bước 1: Lấy bệnh phẩm

• Bệnh nhân được đặt ở tư thế thích hợp, tùy thuộc vào vị trí tổn thương.
• Vùng cần chọc hút được sát khuẩn cẩn thận.
• Bác sĩ sử dụng một kim nhỏ gắn vào xilanh, đưa kim xuyên qua da vào vị trí tổn thương. Siêu âm hoặc chụp cắt lớp có thể được dùng để xác định vị trí kim chính xác.
• Tạo áp lực âm để hút dịch hoặc tế bào từ tổn thương. Với những tổn thương lớn, có thể lấy mẫu từ nhiều vị trí để tăng độ chính xác.
• Sau khi lấy mẫu, kim được rút ra, vùng da được sát trùng lại và băng kín nếu cần.

Bước 2: Chuẩn bị phiến kính

• Bệnh phẩm được phun lên các phiến kính đã ghi mã số bệnh nhân.
• Dùng phiến kính khác để dàn mỏng mẫu bệnh phẩm, đảm bảo mẫu được phân bố đều để phân tích dễ dàng.

Bước 3: Cố định và nhuộm mẫu

Mẫu được cố định và xử lý bằng thuốc nhuộm trước khi chuyển đến phòng giải phẫu bệnh để phân tích dưới kính hiển vi.

3.3. Lưu ý trong quá trình thực hiện chọc hút tế bào bằng kim nhỏ

• Bệnh nhân cần giữ yên và không cử động trong suốt quá trình chọc hút, đặc biệt khi lấy mẫu từ các khu vực như tuyến giáp.
• Đối với tổn thương nằm gần mạch máu hoặc các cơ quan nhạy cảm, bác sĩ sẽ điều chỉnh hướng kim cẩn thận để tránh biến chứng.

3.4. Sau khi thực hiện FNA

Bệnh nhân được theo dõi trong vài phút để đảm bảo an toàn trước khi ra về. Sau thủ thuật, người bệnh có thể sinh hoạt bình thường nhưng nên tránh vận động mạnh và không làm ướt vùng da vừa chọc hút trong 24 giờ. Một số tác dụng phụ nhẹ như đau hoặc bầm tím tại vị trí chọc kim có thể xảy ra, nhưng các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu hay nhiễm trùng rất hiếm gặp.

Quy trình chọc hút tế bào bằng kim nhỏ thường diễn ra nhanh chóng, ít gây đau và có độ an toàn cao

4. Kết quả sinh thiết chọc hút tế bào bằng kim nhỏ FNA 

Sau khi thực hiện FNA, bạn có thể cần chờ một khoảng thời gian để nhận được kết quả. Dựa trên phân tích tế bào học, kết quả FNA có thể thuộc một trong các nhóm sau:

• Tế bào bình thường: Không có dấu hiệu bất thường nào trong mẫu xét nghiệm.
• Lành tính: Ví dụ như u nang vú hoặc nhân giáp lành tính.
• Tiền ung thư hoặc bất thường: Xuất hiện các tế bào có khả năng phát triển thành ung thư.
• Nghi ngờ ác tính: Khối u có dấu hiệu nghi ngờ là ung thư.
• Ác tính: Kết quả xác nhận sự hiện diện của tế bào ung thư.

Trong trường hợp kết quả không rõ ràng hoặc bác sĩ vẫn còn nghi ngờ, bạn có thể cần thực hiện lại FNA hoặc tiến hành các phương pháp sinh thiết khác, như sinh thiết kim lõi hoặc sinh thiết phẫu thuật, để có chẩn đoán chính xác hơn.

5. Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ có đau không?  

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA) là một phương pháp xét nghiệm an toàn, ít đau và có nguy cơ biến chứng thấp nhờ sử dụng đầu kim rất nhỏ. Cảm giác khi thực hiện thường tương tự như khi xét nghiệm máu, phụ thuộc vào vị trí lấy mẫu và khả năng chịu đau của từng người. Kỹ thuật này cũng hiếm khi gây tụ máu hoặc bầm tím.

Mặc dù vậy, một số biến chứng hiếm gặp có thể xảy ra, bao gồm:

• Chảy máu: Có thể được kiểm soát bằng cách dùng bông ấn tại vị trí chọc kim cho đến khi máu ngừng rỉ.
• Nhiễm trùng: Biểu hiện qua đau, sưng đỏ hoặc sốt tại vùng chọc hút. Điều trị bằng thuốc giảm đau và kháng sinh khi cần thiết.
• Phản ứng thần kinh thực vật: Một số trường hợp có thể xuất hiện chóng mặt, xây xẩm, hoặc hiếm hơn là ngất. Khi xảy ra, cần để bệnh nhân nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh và theo dõi sức khỏe.
• Tổn thương mô xung quanh: Rất ít gặp nhưng có thể gây cảm giác khó chịu hoặc đau tại vị trí lấy mẫu.

Sau khi thực hiện FNA, nếu bệnh nhân phát hiện các dấu hiệu bất thường như sốt, chảy máu hoặc viêm, sưng tấy tại vị trí chọc kim, cần đến cơ sở y tế để tái khám và xử lý kịp thời.

FNA là một kỹ thuật sinh thiết đơn giản, an toàn và hiệu quả, với tỷ lệ biến chứng cực thấp khi được thực hiện đúng quy trình và bởi các bác sĩ có chuyên môn.

6. Các trường hợp chống chỉ định chọc hút tế bào bằng kim nhỏ

Mặc dù FNA là một phương pháp an toàn, vẫn có một số tình huống không phù hợp để thực hiện thủ thuật này:

• Bệnh nhân không hợp tác: Sự thiếu hợp tác của người bệnh có thể gây ảnh hưởng đến độ chính xác và an toàn của thủ thuật.
• Tâm lý lo lắng hoặc sợ hãi quá mức: Điều này làm khó khăn cho việc giữ yên tư thế cần thiết khi thực hiện.
• Rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông: Tình trạng này tăng nguy cơ chảy máu trong và sau thủ thuật.
• Nhiễm khuẩn tại vùng cần chọc hút: Thực hiện FNA trên khu vực này có thể làm tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Không kiểm soát được phản xạ ho: Thường gặp khi thực hiện tại tuyến giáp, điều này có thể gây trở ngại trong quá trình thao tác.
• Tổn thương mạch máu nghi ngờ: Việc chọc kim vào khu vực có tổn thương mạch máu có thể dẫn đến các biến chứng không mong muốn.

Các chống chỉ định này không phải là tuyệt đối, bác sĩ sẽ cân nhắc tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân để đưa ra quyết định phù hợp, đảm bảo hiệu quả và an toàn cho quá trình thực hiện FNA.

Tóm lại, FNA là một kỹ thuật có giá trị cao, thường được áp dụng để đánh giá ban đầu các tổn thương nghi ngờ ung thư. Với đặc điểm xâm lấn tối thiểu, phương pháp này cho phép thu thập mẫu tế bào từ khối u một cách an toàn và nhanh chóng, hỗ trợ hiệu quả trong việc chẩn đoán và định hướng điều trị.

Bài viết trên đã chia sẻ thông tin hữu ích về kỹ thuật chọc hút tế bào bằng kim nhỏ, nhấn mạnh vai trò quan trọng của phương pháp này trong lĩnh vực y học. Hy vọng nội dung sẽ giúp bạn đọc có cái nhìn rõ ràng hơn về một công cụ chẩn đoán hiện đại và hiệu quả. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ uy tín để thực hiện phương pháp này, Trung tâm Y khoa NeoMedic là một lựa chọn đáng tin cậy với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và quy trình thăm khám chuyên nghiệp, đảm bảo mang lại kết quả chẩn đoán chính xác và an toàn cho bệnh nhân.