Viêm đa cơ dạng thấp và viêm động mạch thái dương: Những điều bạn cần biết để phát hiện sớm

Viêm đa cơ dạng thấp và viêm động mạch thái dương là hai bệnh viêm thường gặp ở người lớn tuổi. Cả hai đều gây ra những cơn đau nhức, cứng khớp và có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị của hai căn bệnh này, từ đó giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Viêm đa cơ dạng thấp là gì?

Viêm đa cơ dạng thấp (Polymyalgia Rheumatica - PMR) là một tình trạng viêm gây ra đau, cứng hoặc nhức mỏi trên diện rộng ở các nhóm cơ lớn, đặc biệt là xung quanh vai, hông, lưng dưới, cổ và đùi.

PMR không gây sưng, nên khó chẩn đoán. Các triệu chứng của bệnh thường nặng hơn vào buổi sáng và có thể xuất hiện đột ngột. Người ta cho rằng cơn đau do PMR gây ra có thể liên quan đến tình trạng viêm của các túi hoạt dịch, là những túi chứa chất lỏng mỏng giúp giảm ma sát ở các khớp, nhất là khớp hông và vai, hoạt động trơn tru hơn. Tuy nhiên, tình trạng viêm do PMR thường đáp ứng tốt với điều trị.

Triệu chứng của viêm đa cơ dạng thấp

Triệu chứng của viêm đa cơ dạng thấp thường xuất hiện nhanh chóng. Bên cạnh đau nhức cơ bắp, người bệnh còn có thể gặp phải các triệu chứng khác như:

• Cứng cơ xung quanh vai và hông, đặc biệt vào buổi sáng và sau khi nghỉ ngơi
• Yếu sức
• Mệt mỏi
• Cảm thấy khó chịu toàn thân
• Sốt nhẹ
• Sụt cân

Viêm đa cơ dạng thấp có ảnh hưởng đến chân không?

PMR có thể gây đau và cứng ở vùng đùi, nhưng thường không ảnh hưởng đến cẳng chân (cũng như cẳng tay, bàn tay và bàn chân). Cơn đau và cứng thường bắt đầu từ một bên cơ thể rồi lan dần sang cả hai bên.

Viêm động mạch thái dương là gì?

Khoảng 10%-20% người bị viêm đa cơ dạng thấp cũng mắc viêm động mạch thái dương. Khoảng một nửa số bệnh nhân viêm động mạch thái dương còn mắc thêm bệnh viêm đa cơ dạng thấp. Bệnh viêm động mạch thái dương tấn công và gây viêm các động mạch lớn và trung bình trong cơ thể. Bệnh được gọi là viêm động mạch thái dương vì các động mạch ở vùng thái dương thường bị viêm nặng. Viêm động mạch thái dương có một tên gọi khác là "viêm động mạch tế bào khổng lồ", thể hiện đặc điểm viêm của các mạch máu trong bệnh này.

Viêm động mạch thái dương

Triệu chứng của viêm động mạch thái dương

Viêm động mạch thái dương có nhiều triệu chứng, bao gồm:

• Cơn đau đầu dữ dội là triệu chứng thường gặp nhất
• Da đầu nhạy cảm
• Đau hàm hoặc mặt, đặc biệt khi nhai
• Thay đổi hoặc rối loạn tầm nhìn
• Đột quỵ (hiếm gặp)
• Mệt mỏi
• Sốt
• Sụt cân
• Đổ mồ hôi ban đêm
• Trầm cảm
• Cảm giác khó chịu

Ai có thể mắc viêm đa cơ dạng thấp?

Viêm đa cơ dạng thấp (PMR) thường ảnh hưởng đến những người trên 50 tuổi. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến người cao tuổi, trung bình khoảng 70 tuổi. Bệnh này thường xảy ra nhiều hơn ở phụ nữ, và người da trắng có nguy cơ mắc cao hơn so với các nhóm sắc tộc khác.

Nguyên nhân chính xác của PMR vẫn chưa được xác định, nhưng người ta cho rằng đây là một bệnh tự miễn, trong đó cơ thể tự tấn công chính mình. Ngoài ra, tuổi tác, di truyền hoặc môi trường sống cũng có thể góp phần gây ra bệnh này.

Chẩn đoán viêm đa cơ dạng thấp

Theo tiêu chí mới do Hiệp hội Thấp khớp Hoa Kỳ và Liên đoàn Chống Thấp khớp Châu  u phát triển, những người từ 50 tuổi trở lên có thể được chẩn đoán mắc viêm đa cơ dạng thấp (PMR) nếu đáp ứng các điều kiện sau:

• Đau ở cả hai vai
• Cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 45 phút
• Mức viêm cao, được kiểm tra thông qua xét nghiệm máu
• Có cơn đau mới xuất hiện ở hông
• Không bị sưng ở các khớp nhỏ của tay và chân, và không có kết quả xét nghiệm máu dương tính với viêm khớp dạng thấp

Việc kiểm tra viêm động mạch thái dương là một phần không thể thiếu trong quá trình chẩn đoán và theo dõi bệnh nhân PMR. Quá trình kiểm tra bắt đầu bằng việc khám và lắng nghe các triệu chứng của bệnh nhân.

Nếu nghi ngờ viêm động mạch thái dương nhưng các dấu hiệu chưa rõ ràng, sinh thiết động mạch thái dương có thể giúp xác nhận chẩn đoán. Quy trình sinh thiết sẽ lấy một mẫu mô từ động mạch nằm ở vị trí ngay phía trước tai, gần chân tóc. Trong hầu hết các trường hợp, sinh thiết sẽ hữu ích; tuy nhiên, ở một số người, kết quả có thể âm tính hoặc bình thường mặc dù vẫn mắc viêm động mạch thái dương.

Bệnh viêm đa cơ dạng thấp thường bị nhầm lẫn với những bệnh nào?

Một số bệnh có thể bị nhầm lẫn với viêm đa cơ dạng thấp bao gồm:

• Viêm khớp dạng thấp
• Nhiễm trùng
• Viêm mạch máu
• Rối loạn hóa học và nội tiết
• Các bệnh về cơ
• Ung thư

Viêm đa cơ dạng thấp (PMR) và đau cơ xơ hóa

Cả viêm đa cơ dạng thấp (PMR) và đau cơ xơ hóa đều gây đau cơ và thường ảnh hưởng chủ yếu đến phụ nữ. PMR được cho là một bệnh viêm, trong khi đau cơ xơ hóa không phải. Các nhà nghiên cứu cho rằng đau cơ xơ hóa là do phản ứng bất thường của hệ thần kinh trung ương, khiến bạn trở nên rất nhạy cảm với cơn đau. Đau cơ xơ hóa gây đau nhức lan tỏa khắp cơ thể, từ đầu đến chân, không bỏ sót bất kỳ bộ phận nào.

Viêm đa cơ dạng thấp (PMR) và viêm khớp dạng thấp

Cả PMR và viêm khớp dạng thấp đều ảnh hưởng đến người lớn tuổi. Bệnh nhân PMR thường cảm thấy các khớp, đặc biệt là vai và hông, cứng đờ vào buổi sáng, kèm theo đau nhức cơ, trong khi viêm khớp dạng thấp gây đau kèm sưng ở các khớp tay, chân và đầu gối. Tuy nhiên, việc phân biệt hai bệnh này đôi khi có thể khó khăn đối với bác sĩ.

Điều trị viêm đa cơ dạng thấp

Điều trị viêm đa cơ dạng thấp bao gồm việc sử dụng corticosteroid liều thấp, giúp giảm nhanh chóng cơn đau và tình trạng cứng khớp.

Thuốc điều trị viêm đa cơ dạng thấp

Steroid giúp giảm hoạt động của các tế bào viêm gây bệnh, nhờ đó giảm tổn thương mô. Tuy nhiên, steroid cũng làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến bạn có nguy cơ cao hơn bị nhiễm trùng.

Việc kê đơn steroid luôn được cân nhắc dựa trên từng cá nhân. Bác sĩ sẽ xem xét tuổi tác, các bệnh khác mà bạn mắc phải, cũng như các loại thuốc bạn đang sử dụng. Bác sĩ cũng sẽ giải thích rõ lợi ích và rủi ro của steroid trước khi bạn bắt đầu dùng thuốc.

Trong quá trình sử dụng steroid hoặc các loại thuốc khác, bạn sẽ cần xét nghiệm máu thường xuyên để theo dõi tác dụng phụ và kiểm tra hiệu quả điều trị. Các xét nghiệm này giúp phát hiện bệnh sớm, ngay cả khi bạn chưa cảm thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh. Ngoài việc theo dõi tim và phổi, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra mức đường huyết của bạn thường xuyên, vì thuốc steroid có thể gây tăng đường huyết.

Bạn có thể cần phải dùng thuốc steroid trong khoảng một năm hoặc lâu hơn để kiểm soát bệnh. Trong suốt quá trình điều trị PMR, điều quan trọng là tuân thủ lịch thăm khám với bác sĩ và làm các xét nghiệm cần thiết. Bạn cũng cần kiểm tra huyết áp thường xuyên, và bác sĩ sẽ theo dõi các dấu hiệu của viêm động mạch thái dương.

Thuốc điều trị PMR làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Vì vậy, nếu bạn có các triệu chứng như ho, sốt hoặc khó thở, hãy báo ngay cho bác sĩ.

Liệu pháp canxi và vitamin D

Việc sử dụng steroid lâu dài có thể gây loãng xương (mất xương), và tình trạng này có thể được phát hiện qua các phương pháp chụp chiếu tương tự như X-quang. Để bảo vệ xương khỏi loãng xương, người dùng steroid cần bổ sung canxi và vitamin D, đôi khi kết hợp với thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Bạn nên trao đổi kỹ với bác sĩ về những tác dụng phụ có thể gặp phải trong quá trình điều trị.

Methotrexate

Hiệp hội Thấp khớp Hoa Kỳ khuyến cáo kết hợp methotrexate với liệu pháp corticosteroid cho một số bệnh nhân. Methotrexate, một loại thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp, có tác dụng ức chế hệ miễn dịch, nhưng có thể là phương pháp điều trị sớm hiệu quả, đặc biệt nếu bạn không đáp ứng tốt với corticosteroid.

Biến chứng của viêm đa cơ dạng thấp

Nếu không được điều trị, viêm đa cơ dạng thấp (PMR) có thể gây ra các vấn đề về vận động, khiến bạn gặp khó khăn trong việc tự tắm rửa, mặc quần áo hoặc thực hiện các công việc hàng ngày như chải tóc, đứng lên, hoặc ra vào xe. Hiếm khi, tình trạng viêm do PMR có thể dẫn đến phình động mạch chủ, một tình trạng có thể đe dọa tính mạng.

Tuy nhiên, nguy cơ lớn nhất là bạn có thể mắc viêm động mạch thái dương, vì vậy việc nhận biết các triệu chứng và đi khám bác sĩ kịp thời là rất quan trọng. Viêm động mạch thái dương, có thể ảnh hưởng đến động mạch chủ, cũng có thể gây ra nguy cơ phình động mạch chủ, mù lòa hoặc đột quỵ.

Triển vọng lâu dài của viêm đa cơ dạng thấp là gì?

Với sự theo dõi cẩn thận và điều trị đúng cách, hầu hết bệnh nhân mắc viêm đa cơ dạng thấp đều có thể có tuổi thọ và lối sống bình thường.

Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào việc chẩn đoán kịp thời, điều trị tích cực và theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc.

Viêm đa cơ dạng thấp có tự khỏi không?

Sau khi bắt đầu điều trị, các triệu chứng của bạn thường giảm bớt trong vài ngày. Tuy nhiên, thường mất khoảng một năm hoặc hơn, đặc biệt nếu bạn bị tái phát, cho đến khi bạn không cần điều trị nữa và các triệu chứng hoàn toàn biến mất. Một số người có khả năng tái phát PMR có thể phải dùng liều thấp steroid suốt đời. Bệnh này bắt buộc phải điều trị mới khỏi được.

Sống chung với viêm đa cơ dạng thấp

Sống chung với viêm đa cơ dạng thấp có thể khá khó khăn khi bạn phải cân bằng giữa công việc, các mối quan hệ và trách nhiệm. Cơn đau, mệt mỏi, căng thẳng và tác dụng phụ của thuốc có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Mặc dù là một căn bệnh khó chịu, PMR thường đáp ứng tốt với điều trị.

Một khi các triệu chứng không còn làm phiền bạn nữa, bạn có thể thoải mái làm những việc mình thích. Trong thời gian chờ đợi, hãy:

• Uống thuốc đúng theo chỉ định
• Ăn uống lành mạnh
• Vừa tập thể dục vừa nghỉ ngơi hợp lý
• Khi bị đau, hãy sử dụng các thiết bị hỗ trợ giúp bạn trong các hoạt động hàng ngày

Viêm đa cơ dạng thấp và rượu

Vì steroid là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho viêm đa cơ dạng thấp, bạn nên tránh uống rượu khi đang dùng thuốc. Uống rượu và hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ loãng xương, một tác dụng phụ có thể gặp khi điều trị bằng steroid. Việc bổ sung vitamin D và canxi, kết hợp với các bài tập chịu trọng lượng, sẽ giúp bảo vệ xương của bạn.

Điểm cần lưu ý

Một trong những triệu chứng đặc trưng của viêm đa cơ dạng thấp là cứng khớp và đau nhức vào buổi sáng, tập trung chủ yếu ở vai và hông. Có khoảng 10-20% khả năng những người bị bệnh này sẽ phát triển thành viêm động mạch thái dương, một bệnh lý nguy hiểm liên quan đến động mạch chủ. Viêm đa cơ dạng thấp phản ứng tốt với điều trị (thường dùng steroid), tập trung vào việc cải thiện các triệu chứng viêm, đau và cứng khớp. Hoạt động thể chất vừa phải, như đi bộ, đạp xe tại chỗ hay tập thể dục dưới nước, là một cách hiệu quả để cải thiện tình trạng bệnh.

Câu hỏi thường gặp về viêm đa cơ dạng thấp

Dấu hiệu cảnh báo viêm động mạch thái dương là gì?

Khi có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.

• Đau đầu xuất hiện đột ngột và thường xuyên hơn trước đây
• Đau hoặc cứng hàm
• Có thể xảy ra các triệu chứng như nhìn mờ, nhìn đôi hoặc mất thị lực
• Da đầu nhạy cảm

Viêm đa cơ dạng thấp có ảnh hưởng đến não không?

Tỷ lệ người mắc PMR chuyển biến thành viêm động mạch thái dương dao động từ 10% đến 20%. Nếu không được điều trị, bệnh có thể ảnh hưởng đến thị lực và não, dẫn đến nguy cơ mù lòa hoặc đột quỵ.

Viêm đa cơ dạng thấp có ảnh hưởng đến chân không?

PMR có thể gây đau và cứng ở đùi, nhưng thường không ảnh hưởng đến các chi dưới.
 

Nguồn:  https://www.webmd.com/arthritis/polymyalgia-rheumatica-temporal-arteritis