Siêu âm ổ bụng phát hiện những bệnh gì?

Siêu âm ổ bụng là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến hiện nay, giúp khám phá những bí ẩn đang xảy ra bên trong cơ thể bạn. Bạn có biết siêu âm ổ bụng phát hiện những bệnh gì không? Cùng tìm hiểu ngay  trong bài viết sau đây để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.

1. Siêu âm ổ bụng là gì?

Siêu âm ổ bụng là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng âm tần số cao để quan sát các cơ quan và cấu trúc bên trong vùng bụng. Phương pháp này hoạt động dựa trên nguyên tắc truyền và phản xạ sóng âm: sóng siêu âm được phát ra từ đầu dò, đi qua các mô trong cơ thể, sau đó phản xạ lại khi gặp các cơ quan hoặc cấu trúc khác nhau. Những sóng phản xạ này sẽ được xử lý và chuyển đổi thành hình ảnh hiển thị trên màn hình máy tính, giúp bác sĩ quan sát chi tiết các cơ quan trong ổ bụng.

Điểm đặc biệt của siêu âm ổ bụng là khả năng phân tích các mô mềm với độ chính xác cao. Sóng âm thanh truyền qua cơ thể ở tốc độ khác nhau, phụ thuộc vào loại mô mà chúng đi qua - nhanh hơn khi đi qua mô cứng như xương và chậm hơn khi đi qua không khí. Để tăng hiệu quả dẫn truyền sóng âm, bác sĩ thường bôi một lớp gel siêu âm lên bề mặt da, giúp loại bỏ khoảng trống không khí giữa đầu dò và da, đồng thời đảm bảo hình ảnh rõ nét và chính xác hơn.

Hiện nay, siêu âm ổ bụng được coi là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất nhờ tính an toàn, tiện lợi và khả năng ứng dụng rộng rãi trong phát hiện sớm nhiều bệnh lý quan trọng.

Siêu âm ổ bụng là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn

2. Siêu âm ổ bụng phát hiện những bệnh gì?

Với khả năng quan sát được cấu trúc ở bên trong ổ bụng, vậy siêu âm ổ bụng phát hiện những bệnh gì? Siêu âm ổ bụng là phương pháp hiệu quả giúp phát hiện và đánh giá hàng loạt bệnh lý liên quan đến các cơ quan bên trong vùng bụng, từ gan, thận, túi mật cho đến các cấu trúc khác như động mạch chủ, niệu quản và hệ tiêu hóa.

2.1. Bệnh lý gan mật

Siêu âm ổ bụng là công cụ hữu hiệu trong việc phát hiện các bệnh lý liên quan đến gan và ống mật sau đây:

• Bệnh lý ở gan: Gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính/mãn tính do nhiều nguyên nhân, xơ gan, u gan (u nang, u máu gan, ung thư gan), áp xe gan và các bất thường mạch máu trong gan như tăng áp lực tĩnh mạch cửa, hội chứng Budd-Chiari.
• Bệnh lý ở túi mật: Sỏi túi mật, viêm túi mật, dày thành/xẹp lòng túi mật, áp xe, có khối u hoặc polyp túi mật.
• Bệnh lý đường mật: Tắc mật, viêm đường mật, u đường mật, sỏi ống mật, ký sinh trùng đường mật,...

2.2. Bệnh lý trong ống tiêu hóa

Siêu âm ổ bụng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện các bệnh lý phức tạp trong ống tiêu hóa, từ những vấn đề cấp tính đến mãn tính. Các bệnh lý ống thường được phát hiện qua siêu âm:

• Bệnh lý cấp tính: Viêm ruột thừa cấp tính, viêm túi thừa, viêm manh tràng, tắc ruột, viêm đại tràng thiếu máu cục bộ, phì đại hạch bạch huyết mạc treo, xoắn ruột, lồng ruột, dị vật trong lòng ống tiêu hóa,...
• Bệnh lý mãn tính hoặc tình trạng không khẩn cấp: Bệnh Crohn, viêm loét đại tràng, ung thư đường tiêu hóa (ung thư dạ dày, trực tràng, ung thư di căn phúc mạc), bệnh truyền nhiễm (viêm ruột do vi khuẩn, lao, amip hoặc ký sinh trùng đường ruột, mắc giun đũa, viêm đại tràng giả mạc), u nhầy ruột thừa.

2.3. Bệnh lý thận tiết niệu

Siêu âm ổ bụng cho phép bác sĩ quan sát rõ ràng các bất thường ở thận, niệu quản, bàng quang và tuyến thượng thận, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác. Các bệnh lý thận - tiết niệu có thể phát hiện qua siêu âm:

• Bệnh lý thận: sỏi thận, viêm đài bể thận, viêm cầu thận, áp xe, viêm quanh thận, suy thận, khối u thận, ung thư thận, ứ nước tại thận.
• Bệnh lý đường tiết niệu: sỏi niệu quản, khối u đường tiết niệu, chít hẹp niệu quản,...
• Bệnh lý bàng quang: viêm bàng quang, ung thư bàng quang, sỏi bàng quang.

2.4. Vấn đề liên quan đến lách

Lách là một cơ quan quan trọng trong hệ miễn dịch, đóng vai trò lọc máu và chống lại nhiễm trùng. Siêu âm ổ bụng là phương pháp hiệu quả giúp phát hiện sớm các bệnh lý và tổn thương liên quan đến lách như sau:

• Lách to do nhiễm trùng, bệnh gan hoặc các vấn đề về huyết học.
• U nang, u lympho.
• Chấn thương, chảy máu ở lá lách.
• Viêm lách, áp xe lách.

2.5. Bệnh lý sinh dục

Siêu âm ổ bụng có thể giúp phát hiện nhiều bệnh lý hệ sinh dục ở cả nam và nữ giới:

• Bệnh lý sinh dục nữ giới: Viêm, dính, teo tử cung, lạc nội mạc tử cung, buồng trứng đa nang, ung thư buồng trứng, tắc vòi trứng, u xơ/u mỡ tử cung.
• Bệnh lý sinh dục nam giới: Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, viêm tuyến tiền liệt, u nang/ung thư tuyến tiền liệt.

Tuy nhiên, đối với các bệnh lý sinh dục ở nữ, siêu âm đầu dò qua ngã âm đạo vẫn là phương pháp được ưu tiên vì khả năng cung cấp hình ảnh rõ nét và chi tiết hơn so với siêu âm ổ bụng.

2.6. Các vấn đề trong khoang bụng khác

Ngoài những bệnh lý phổ biến được phát hiện qua siêu âm ổ bụng, phương pháp này còn giúp chẩn đoán nhiều vấn đề khác trong khoang bụng và các cơ quan lân cận như sau:

• Phình động mạch chủ bụng
• Khối u, xơ hóa, nhiễm trùng hoặc tụ dịch sau phúc mạc
• Áp xe, nang hoặc viêm phúc mạc
• Thoát vị thành bụng (thoát vị bẹn, đùi, lưng,...)
• Tụ máu, tụ dịch thành bụng
• Bệnh lý tụy như viêm tụy, u tụy, các bất thường bẩm sinh như tụy vòng
• Bệnh lý tuyến thượng thận (U nang, u lành tính, u ác tính hoặc xuất huyết tuyến thượng thận)

Siêu âm ổ bụng giúp phát hiện và đánh giá hàng loạt bệnh lý liên quan đến các cơ quan bên trong vùng bụng

3. Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp siêu âm ổ bụng

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán phổ biến và hiệu quả. Tuy nhiên, như bất kỳ kỹ thuật y tế nào khác, phương pháp này cũng có những ưu điểm và nhược điểm riêng.

Ưu điểm của siêu âm ổ bụng:

• An toàn cho cả trẻ em và phụ nữ mang thai do không sử dụng tia X hay bất kỳ bức xạ nào.
• Không đau, không xâm lấn
• Thiết bị gọn nhẹ, cơ động, có thể thực hiện nhanh chóng.
• Hiển thị hình ảnh thời gian thực, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán kịp thời và chính xác.
• Độ chính xác cao
• Chi phí hợp lý

Nhược điểm của siêu âm ổ bụng:

• Phụ thuộc vào kỹ năng của bác sĩ.
• Không thể chẩn đoán các khu vực có xương hoặc khí
• Khó khăn khi thực hiện cho bệnh nhân béo phì.

Mặc dù có những hạn chế nhất định, siêu âm ổ bụng vẫn là một công cụ cực kỳ hiệu quả trong việc chẩn đoán sớm nhiều bệnh lý.

Như bất kỳ kỹ thuật y tế nào khác, phương pháp này cũng có những ưu điểm và nhược điểm riêng

4. Khi nào nên đi siêu âm ổ bụng?

Bạn nên đi siêu âm ổ bụng trong các trường hợp sau:

• Khi có triệu chứng bất thường: đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân, sờ thấy khối u trong ổ bụng, mệt mỏi, chán ăn, giảm cân không rõ lý do, rối loạn tiêu hóa thường xuyên.
• Khi có nghi ngờ hoặc có kết quả xét nghiệm máu bất thường liên quan đến chức năng gan, thận, hoặc các cơ quan trong ổ bụng, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm ổ bụng.
• Kiểm tra sức khỏe tổng quát 6 tháng - 1 năm/lần.

Ngoài ra, siêu âm ổ bụng còn được sử dụng để hướng dẫn một số kỹ thuật xâm lấn tối thiểu như sinh thiết hoặc dẫn lưu dịch.

Khi nào nên đi siêu âm ổ bụng?

5. Quy trình siêu âm ổ bụng

Siêu âm ổ bụng là một thủ tục đơn giản và nhanh chóng. Quy trình siêu âm ổ bụng thường diễn ra trong khoảng 15-30 phút và không gây đau đớn. Cụ thể về quy trình siêu âm ổ bụng:

Quy trình siêu âm bụng tổng quát được thực hiện như sau:

• Bước 1 - Chuẩn bị: Trước khi bắt đầu, bạn sẽ được yêu cầu thay trang phục bệnh viện hoặc kéo áo lên để lộ vùng bụng, giúp bác sĩ dễ dàng tiếp cận khu vực cần siêu âm. Bạn sẽ nằm trên bàn khám trong tư thế ngửa hoặc hơi nghiêng, tùy thuộc vào khu vực bụng cần siêu âm.
• Bước 2 - Bôi gel siêu âm: Bác sĩ sẽ bôi một lớp gel siêu âm lên vùng bụng. Gel này giúp đầu dò di chuyển dễ dàng hơn và loại bỏ không khí giữa da và đầu dò, vì sóng siêu âm di chuyển rất chậm qua không khí.
• Bước 3 - Di chuyển đầu dò: Bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò xung quanh vùng bụng để thu thập hình ảnh từ các cơ quan bên trong. Quá trình này không gây đau đớn nhưng có thể gây cảm giác hơi nhớp nháp vì gel.
• Bước 4 - Quan sát và ghi hình ảnh: Hình ảnh từ sóng âm sẽ được truyền về máy tính và hiển thị trên màn hình. Bác sĩ sẽ quan sát và ghi lại những hình ảnh nghi ngờ bất thường để có thể đưa ra chẩn đoán chính xác.
• Bước 5 - Lau sạch gel siêu âm: Sau khi hoàn thành quá trình siêu âm, bác sĩ sẽ lau sạch gel trên bụng bạn. Gel khô rất nhanh và không làm ố quần áo, vì vậy bạn có thể tiếp tục sinh hoạt bình thường ngay lập tức.

Siêu âm ổ bụng là một thủ tục đơn giản và nhanh chóng

6. Lưu ý khi siêu âm ổ bụng

Để đảm bảo siêu âm ổ bụng đạt hiệu quả cao và kết quả chính xác, bệnh nhân cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng sau đây:

• Nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi siêu âm. Nếu siêu âm vào buổi sáng, tốt nhất nên nhịn ăn từ tối hôm trước.
• Nếu siêu âm túi mật, cần nhịn ăn ít nhất 6 giờ và tránh uống đồ uống có vị ngọt trước khi siêu âm.
• Uống nước và nhịn tiểu khoảng 1 giờ trước khi siêu âm các vị trí thận - tiết niệu.
• Mặc quần áo thoải mái, dễ dàng điều chỉnh trong quá trình khám. Nên chọn trang phục rộng rãi để thuận tiện cho việc siêu âm. Phụ nữ khi siêu âm ổ bụng không nên mặc váy, vì bác sĩ sẽ cần kéo áo lên ngang ngực và quần xuống gần xương mu.
• Nếu có nhiễm trùng da hoặc mô mềm ở khu vực bụng, đặc biệt là vùng sẽ bôi gel siêu âm, cần thông báo cho bác sĩ để hạn chế siêu âm ở khu vực đó.
• Béo phì, đầy hơi trong dạ dày hoặc không khí trong đường ruột có thể ảnh hưởng đến kết quả siêu âm, vì vậy nên tránh ăn thực phẩm khó tiêu hoặc dầu mỡ trước khi thăm khám.

Người bệnh nên nhịn ăn ít nhất 8 giờ trước khi siêu âm

Trên đây là giải đáp từ chuyên gia NeoMedic cho câu hỏi “Siêu âm ổ bụng phát hiện những bệnh gì?”. Với tính an toàn, hiệu quả và không xâm lấn, siêu âm ổ bụng là công cụ hữu ích giúp phát hiện sớm các bệnh lý nghiêm trọng, từ đó giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị kịp thời và chính xác.

Trung tâm Y khoa NeoMedic với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc sức khỏe. Liên hệ ngay Hotline 0247 303 6630 - 096 863 6630 để đặt lịch hẹn khám.