Tổng quan về chỉ số CA 15-3 và vai trò trong chẩn đoán và theo dõi ung thư vú

Tìm hiểu ngay về chỉ số Ca 15-3 trong bài viết sau đây!

1. Chỉ số Ca 15-3 là gì?

CA 15-3 (Cancer Antigen 15-3) là một protein do cơ thể sản xuất để đáp ứng với những thay đổi xảy ra trong cơ thể. Đây là một dấu ấn ung thư quan trọng, thường tăng cao liên quan đến một số loại ung thư, đặc biệt là ung thư vú. Khi các tế bào ung thư phát triển, chúng giải phóng CA 15-3 vào máu.

CA 15-3 là một dấu ấn ung thư quan trọng

2. Chỉ số CA 15-3 tăng trong những trường hợp nào?

Nồng độ CA 15-3 trong máu có thể tăng cao ở cả ung thư và các tình trạng lành tính khác:

2.1. Nguyên nhân ác tính

Ca 15-3 tăng ở 8-20% bệnh nhân ung thư vú khu trú và 70-90% bệnh nhân ung thư vú di căn. Ngoài ra, chỉ số này còn tăng trong một số loại ung thư khác như:

• Ung thư phổi tế bào nhỏ
• Ung thư phổi không phải tế bào nhỏ
• Ung thư gan
• Ung thư ruột kết
• Ung thư buồng trứng
• Ung thư nội mạc tử cung
• Ung thư tuyến tụy
• Ung thư dạ dày
• Ung thư tuyến tiền liệt

2.2. Nguyên nhân lành tính

Chỉ số Ca 15-3 có thể tăng trong nhiều nguyên nhân lành tính như:

• Viêm gan mãn tính
• Xơ gan
• Bệnh lao
• Bệnh sarcoidosis
• Bệnh vú lành tính
• Bệnh viêm vùng chậu
• Lạc nội mạc tử cung
• Bệnh lupus ban đỏ hệ thống
• Cho con bú và mang thai
• Viêm phổi quá mẫn mãn tính/bệnh phổi kẽ
• Xơ nang vú
• U nang buồng trứng

CA 15-3 tăng trong nhiều trường hợp lành tính và ác tính

3. Ý nghĩa của chỉ số CA 15-3 đối với ung thư

Kháng nguyên ung thư CA 15-3 là một trong những chỉ số quan trọng được sử dụng trong theo dõi tiến triển, đánh giá hiệu quả điều trị và theo dõi tái phát của bệnh ung thư vú.

3.1. Chẩn đoán và theo dõi tiến triển của ung thư vú

Chỉ số CA 15-3 là công cụ hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi tiến triển ung thư vú hiệu quả. Khối u phát triển thường dẫn đến tăng nồng độ CA 15-3 trong máu.

Tuy nhiên, nồng độ CA 15-3 chỉ có xu hướng tăng cao hơn ở các giai đoạn muộn của ung thư vú. Đồng thời nhiều loại khối u ung thư vú không biểu hiện kháng nguyên CA 15-3. Bên cạnh đó, nồng độ CA 15-3 có xu hướng duy trì tương đối ổn định theo thời gian trong các tình trạng lành tính.

Do đó, kết quả xét nghiệm CA 15-3 phải được diễn giải kết hợp với tiền sử bệnh, khám lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm khác của người bệnh để đưa ra kết quả chính xác nhất.

3.2. Đánh giá đáp ứng điều trị

Hiện nay, ứng dụng lâm sàng quan trọng nhất của CA 15-3 là theo dõi liệu pháp điều trị ở những bệnh nhân ung thư vú tiến triển mà các thủ thuật lâm sàng hoặc chẩn đoán hình ảnh hiện có không thể đánh giá được. Trong quá trình điều trị, nồng độ CA 15-3 giảm phản ánh liệu pháp điều trị đang được áp dụng có hiệu quả. Tuy nhiên, nếu chỉ số này không giảm hoặc tăng lên có thể là dấu hiệu người bệnh không đáp ứng điều trị.

Bên cạnh đó, CA 15-3 là một dấu ấn ung thư hữu ích trong việc theo dõi diễn biến lâm sàng của bệnh nhân sau phẫu thuật ung thư vú. Chỉ số này có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn kháng nguyên phôi thai (CEA ).

3.3. Đánh giá di căn

Nồng độ CA 15-3 là chỉ số quan trọng trong chẩn đoán và đánh giá ung thư vú di căn. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, khoảng 76% trường hợp ung thư vú di căn ghi nhận mức CA 15-3 tăng cao. Giá trị này thường đạt mức cao nhất khi khối u lan đến gan hoặc xương, do đó giúp hỗ trợ chẩn đoán di căn.

Đồng thời, CA 15-3 được sử dụng thường xuyên để theo dõi đáp ứng điều trị ở bệnh nhân ung thư vú di căn cũng như hỗ trợ phát hiện tái phát sau các phác đồ điều trị. Việc đo lường đều đặn giúp bác sĩ nắm bắt diễn tiến bệnh và điều chỉnh chiến lược điều trị kịp thời.

3.4. Dự báo và phát hiện ung thư tái phát

CA 15-3 không chỉ phản ánh mức độ lan rộng của ung thư mà còn có giá trị trong dự báo ung thư tái phát. Một nghiên cứu được công bố năm 2020 cho thấy CA 15-3 tăng> 2,5 U/mL/năm có thể dự báo sự tái phát ung thư vú. Nhờ đó, bác sĩ có thể quyết định khi nào cần chẩn đoán hình ảnh bổ sung hoặc tăng cường theo dõi để phát hiện sớm tái phát ung thư vú cho người bệnh.

CA 15-3 được sử dụng trong theo dõi tiến triển, đánh giá hiệu quả điều trị và theo dõi tái phát của bệnh ung thư vú

4. Chỉ số CA 15-3 bao nhiêu là bình thường?

Giá trị CA 15-3 trong huyết thanh ở ngưỡng bình thường là 0 - 30 U/mL.

5. Câu hỏi thường gặp về chỉ số CA 15-3 (FAQ)

Những thắc mắc thường gặp về chỉ số CA 15-3:

5.1. Chỉ số CA 15-3 bình thường có loại trừ được ung thư không?

Chỉ số CA 15-3 bình thường không loại trừ hoàn toàn ung thư vú. Xét nghiệm CA 15-3 có thể âm tính trong trường hợp một số khối u không sản xuất CA 15-3 hoặc ung thư vú giai đoạn sớm.

5.2. Chỉ số CA 15-3 bao nhiêu là nguy hiểm?

Bất kỳ mức CA 15-3 nào vượt trên ngưỡng bình thường (<30 U/mL) đều được xem là bất thường và cần bác sĩ đánh giá. Tuy nhiên, mức tăng bao nhiêu và tăng trong bối cảnh nào mới là yếu tố quyết định người bệnh đang gặp tình trạng nào.

5.3. Có phương pháp nào làm giảm chỉ số Ca 15-3 trong máu được không?

Không có biện pháp trực tiếp làm giảm CA 15-3. CA 15-3 không phải chỉ số có thể thay đổi bằng chế độ ăn hoặc luyện tập.

Chỉ số CA 15-3 bình thường không loại trừ hoàn toàn ung thư vú

Nguồn: Abimbola Farinde, 2025. CA 15-3. https://emedicine.medscape.com/article/2087491-overview#showall.