Xạ trị ung thư vú - Bạn đã hiểu rõ phương pháp này chưa?

Xạ trị ung thư vú là gì?

Xạ trị sử dụng mức độ phóng xạ cao để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn tế bào phát triển, phân chia hoặc lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Bởi vì xạ trị chỉ nhắm mục tiêu vào các tế bào ung thư nên phương pháp này ít gây tổn hại hơn cho các tế bào khỏe mạnh lân cận.

Những loại phương pháp xạ trị

• Bức xạ chùm tia bên ngoài được sử dụng phổ biến nhất để điều trị ung thư vú. Một cỗ máy bên ngoài cơ thể sẽ chiếu một chùm tia phóng xạ vào khu vực bị ảnh hưởng bởi tế bào ung thư.
• Liệu pháp xạ trị áp sát cung cấp bức xạ tới khối ung thư thông qua một thiết bị được cấy vào trong cơ thể.
• Liệu pháp proton gửi bức xạ có năng lượng cao chỉ đến mô vú chứ không phải vào tim hoặc phổi của bạn.

Xạ trị ung thư vú là một phần quan trọng trong điều trị ung thư vú, đặc biệt sau phẫu thuật để giảm nguy cơ tái phát.

Những trường hợp nào có chỉ định xạ trị 

Bác sĩ có thể đề nghị xạ trị trong các trường hợp sau:

• Trong quá trình phẫu thuật, dùng một liều duy nhất tại vị trí khối u đã được cắt bỏ
• Sau phẫu thuật cắt bỏ khối u (phẫu thuật bảo tồn vú để loại bỏ khối u) hoặc sau phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến vú để giảm nguy cơ ung thư tái phát ở vú đó
• Để điều trị một số triệu chứng của bệnh ung thư giai đoạn muộn

Những phương pháp điều trị thường bắt đầu vài tuần sau khi phẫu thuật để cơ thể bạn có thời gian hồi phục. Nếu bác sĩ đề nghị hóa trị, bạn cũng có thể bắt đầu hóa trị trước.

Xạ trị chùm tia bên ngoài (External Beam Radiation)

Bạn sẽ có những dấu nhỏ và nhãn dán được đặt trên da dọc theo khu vực điều trị để cung cấp cho bác sĩ bản đồ để theo dõi. Đừng cố gắng tẩy đi hoặc tô lại những vết này nếu chúng mờ đi; bác sĩ sẽ đánh dấu lại chúng khi cần thiết.

Khi bạn thực hiện điều trị, bác sĩ trị liệu sẽ đưa bạn vào phòng và giúp bạn vào đúng tư thế. Sau đó bác sĩ sẽ rời đi và bắt đầu xạ trị.

Điều quan trọng là phải giữ yên và thư giãn. Máy ảnh và hệ thống liên lạc nội bộ cho phép nhà trị liệu quan sát và nghe thấy bạn. Hãy trao đổi với bác sĩ ngay nếu bạn lo lắng về điều gì đó.

Chuyên gia trị liệu sẽ vào và ra khỏi phòng để định vị lại máy và cơ thể bạn. Máy sẽ không chạm vào bạn và bản thân việc điều trị sẽ không gây đau đớn.

Liệu pháp proton (Proton Therapy)

Đây là loại bức xạ chùm tia bên ngoài sử dụng năng lượng từ các hạt tích điện dương gọi là proton để làm tổn thương DNA trong tế bào ung thư khiến chúng không thể phân chia hoặc phát triển được nữa. Bạn thường nhận được liệu pháp này từ 4 đến 6 tuần sau khi phẫu thuật hoặc hóa trị và bạn sẽ được điều trị 5 ngày một tuần trong vài tuần trong 30-45 phút mỗi ngày.

Xạ trị là phương pháp quan trọng trong điều trị ung thư vú, giúp tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại và giảm nguy cơ tái phát

Tác dụng phụ của xạ trị chùm tia bên ngoài

Tùy thuộc vào liều lượng và loại phương pháp xạ trị, bạn có thể nhận thấy những điều này trong quá trình điều trị:

• Da đỏ, sưng, ấm và nhạy cảm - bạn có thể cảm thấy như bị cháy nắng. Da có thể bong tróc hoặc trở nên ẩm và mềm.
• Rụng tóc
• Ít đổ mồ hôi hơn ở vị trí bạn được điều trị
• Mệt mỏi
• Sưng vú
• Thay đổi cảm giác trên da

Những tác dụng phụ này thường biến mất dần dần trong vòng 4 đến 6 tuần sau lần điều trị cuối cùng. Hãy cho bác sĩ hoặc y tá biết nếu bạn thấy những thay đổi ở da bên ngoài vùng được điều trị.

Tác dụng phụ lâu dài có thể kéo dài hơn một năm sau khi điều trị. Chúng có thể bao gồm:

• Da hơi sẫm màu
• Lỗ chân lông mở rộng trên vú
• Da trở nên nhạy cảm hoặc ít nhạy cảm hơn
• Làm dày mô vú hoặc da
• Một sự thay đổi về kích thước vú 

Những biến chứng này rất hiếm gặp:

• Gãy xương sườn
• Tổn thương tim
• Mô phổi bị viêm
• Phù bạch huyết (sưng, thường ở cánh tay) nếu bạn đã cắt bỏ hạch bạch huyết
• Ung thư hoặc khối u thứ phát hoặc khối u mới
• Đau vùng ngực

Xử lý các phản ứng trên da

Những bước sau đây có thể giúp xử lý:

• Nhẹ nhàng làm sạch vùng điều trị bằng sử dụng nước ấm và xà phòng nhẹ. Đừng chà xát da của bạn. Lau khô bằng khăn mềm hoặc dùng máy sấy tóc ở chế độ mát.
• Không gãi hoặc chà xát vùng điều trị. Chỉ sử dụng dao cạo điện nếu bạn cần cạo ở đó. Không dán băng hoặc băng y tế.
• Không bôi bất kỳ loại thuốc mỡ, kem, kem dưỡng da hoặc bột nào lên vùng điều trị trừ khi bác sĩ hoặc y tá đã kê đơn. Điều này bao gồm mỹ phẩm, nước cạo râu, nước hoa và chất khử mùi.
• Chọn quần áo làm từ sợi tự nhiên như cotton thay vì quần áo bó sát hoặc các loại vải thô như len hoặc vải nhung.
• Tránh nhiệt độ quá cao hoặc quá lạnh ở nơi bạn đã điều trị xạ trị - không có miếng đệm sưởi điện, chai nước nóng hoặc túi nước đá.
• Ngoài ra, hãy tránh bồn tắm nước nóng và giường tắm nắng.
• Tránh xa ánh nắng trực tiếp, đặc biệt là trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều, ngay cả sau khi bạn điều trị xong. Ánh nắng mặt trời có thể làm tăng phản ứng của da và dẫn đến cháy nắng nghiêm trọng. Lựa chọn kem chống nắng có chỉ số SPF 30 trở lên. Mặc quần áo bảo hộ, chẳng hạn như áo sơ mi dài tay, quần dài và mũ rộng vành.

Xạ trị áp sát (Brachytherapy)

Hạt hoặc viên phóng xạ nhỏ bằng hạt gạo được đặt vào bên trong vú, gần vùng ung thư. Liệu phương pháp điều trị này có phù hợp với bạn hay không sẽ phụ thuộc vào kích thước, vị trí khối u và những yếu tố khác.

Xạ trị áp sát có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với xạ trị chùm tia bên ngoài.

Tác dụng phụ của xạ trị áp sát

Hầu hết mọi người đều sẽ có phản ứng sau xạ trị như:

• Đỏ
• Bầm tím
• Đau vú

Ít có khả năng hơn, nhưng vẫn có thể xảy ra, các tác dụng phụ bao gồm:

• Sự nhiễm trùng
• Tổn thương mô mỡ ở vú
• Điểm yếu và gãy xương sườn trong một số trường hợp hiếm gặp
• Tích tụ chất lỏng ở vú (huyết thanh)

Chăm sóc bản thân trong quá trình điều trị

Bức xạ ảnh hưởng đến mỗi người một cách khác nhau. Để giúp duy trì năng lượng của bạn trong quá trình điều trị bằng bức xạ, bạn nên lưu ý thực hiện:

• Nghỉ ngơi đầy đủ.
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng, bổ dưỡng.
• Hãy tự điều chỉnh nhịp độ và lên kế hoạch cho những khoảng thời gian nghỉ ngơi thường xuyên.

Dinh dưỡng tốt cũng sẽ giúp bạn phục hồi sau các tác dụng phụ, chữa lành và chống lại nhiễm trùng. Chế độ dinh dưỡng cũng có thể mang lại cho bạn cảm giác hạnh phúc. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ăn uống, hãy làm việc với chuyên gia dinh dưỡng để tìm cách cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết.

Nhiều người cảm thấy mệt mỏi sau vài tuần điều trị. Thông thường, triệu chứng này là nhẹ. Nhưng một số người cảm thấy mệt mỏi hơn và có thể cần phải thay đổi thói quen hàng ngày. Bác sĩ sẽ cho bạn biết liệu bạn có nên hạn chế các hoạt động của mình hay không.

Theo dõi sau khi xạ trị

Bạn sẽ gặp bác sĩ để kiểm tra theo dõi và chụp X-quang theo lịch thăm khám định kỳ 

Bài viết được tham khảm từ nguồn: https://www.webmd.com/breast-cancer/breast-cancer-radiation-therapy-what-expect